رشد منفی شمار دانشجویان علوم‌پایه در دهه ۹۰

رئیس دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران از رشد منفی شمار دانشجویان علوم پایه در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۸ خبر داد و گفت: شمار دانشجویان علوم پایه در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۵ حدود ۳.۵ درصد و در فاصله سال‌های ۹۴ تا ۹۸ حدود ۵.۶ درصد رشد منفی داشته است.

 دکتر وحید نیکنام امروز در سخنرانی علمی خود با موضوع «رشد و توسعه علمی ایران و دستاوردهای علوم پایه» در سمینار علوم پایه، اهمیت، نقش، چالش‌ها و فرصت‌ها در سالن دهشور دانشکدگان علوم دانشگاه تهران با بیان این‌که این کاهش شمار دانشجویان علوم پایه در واقع نوعی خود تنظیمی جامعه است، اظهار کرد: این میزان رشد منفی در شمار دانشجویان علوم پایه به‌رغم همه فشارهای دانشگاه و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای پذیرش دانشجویان علوم پایه است.

وی با تأکید بر این‌که باید از جوانانی که به مرز خودشکوفایی رسیده‌اند، حمایت ویژه شود، افزود: استعدادها باید به هر قیمتی حفظ شوند، باید مسائل و مشکلات صنعت کشور، شناسایی و برای آن‌ها در دانشگاه از طریق علوم پایه و علوم محض به‌صورت راهبردی راه حل پیدا شود. 

رئیس دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران با بیان این‌که میان توانایی دانشگاه و جامعه ارتباطی برقرار است، گفت: سیاستگذاران اگر نمی‌توانند تورم آموزش‌عالی را کنترل کنند، بودجه کافی برای مراکز کیفی آموزش در نظر بگیرند و از جامعه دانشگاهی برای حل مشکلات جامعه کمک بگیرند.

دکتر نیکنام با بیان این‌که هزینه استاندارد برای فعالیت پژوهشی در دنیا ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار دلار است، افزود: این در حالی است که این هزینه در ایران برای دانشجویان ارشد بسیار ناچیز است.

وی زنجیره دانایی را شامل داده و اطلاعات، فرآیند علمی، دانش، خردورزی و بصیرت و در نهایت معنی دانست و خاطرنشان کرد: معنی مرحله پایانی و نهایی زنجیره دانایی است که البته هر کسی از معنا تعریفی دارد.

رئیس دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران، شمار اسناد علمی کشور از سال ۱۳۷۴ را ۵۷۱ هزار و ۶۰۶ سند علمی برشمرد و افزود: در سال ۵۷ (اوایل انقلاب) ۶۵۷ مقاله در سال تولید می‌شد، ۲۰ سال بعد این عدد دوباره احیاء شد، تعداد مقالات در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۱۴۷۱ عدد رسید وو بالاخره این شاخص از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حدود ۱۲.۷ درصد کاهش داشت.

دکتر نیکنام چاپ مقاله در مجله معتبر «نیچر» را یک شاخص کیفی برای فعالیت‌های پژوهشی دانست و گفت: در اوایل انقلاب یک مقاله، در سال ۲۰۲۲ دو مقاله، در سال ۲۰۱۸ تعداد ۶ مقاله و در سال ۲۰۱۹ تعداد سه مقاله از دانشگاه تهران در این مجله به چاپ رسیده است. 

وی با بیان این‌که ۱۰ درصد اسناد علمی کل کشور مربوط به دانشگاه تهران است، افزود: دانشگاه تهران در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۵۱ سند علمی داشته که این شاخص در سال ۲۰۲۲، ۱۰ درصد کاهش داشته است.

رئیس دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران با بیان این‌که برای ورود به توسعه‌یافتگی حد آستانه‌ای لازم است، گفت: این حد آستانه برای شاخص کمی و کیفی سند علمی برای کشورهای توسعه‌یافته ۲۵ درصد است، ایران در شاخص کمی به این حد آستانه رسیده است، با کسب این حد آستانه دیگر توسعه برگشت‌ناپذیر خواهد بود.

دکتر نیکنام با اشاره به وجود دوره‌های واکنش ما در مقابل توسعه و این‌که ما هم‌اکنون وارد دوره آگاهی شده‌ایم، افزود: بررسی اسناد تاریخی نشان می‎‌دهد هدف از تأسیس دانشگاه تهران پس از دارالفنون تربیت معلم بوده است، به‌عبارتی انگیزه بنیادی در این‌باره وجود نداشته و صرفاً واکنشی و برای برطرف کردن نیازهای روزمره بوده است.

وی با اشاره به پدیده تورم یا حباب در موضوع آموزش‌عالی کشور، گفت: نخستین تورم در فاصله سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ بوده که شاخص‌های آموزش‌عالی ۸.۴ برابر شده است، دومین پدیده تورم در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ با افزایش شمار دانشجویان بود که با تعداد اساتید و تجهیزات آموزشی تناسبی نداشته است، نتیجه تورم چیزی جز خودناشکوفایی نیست، افرادی که شکوفا نشده‌اند با ورود به مراکز کار دولتی و پژوهشی حتی امکان جذب بودجه را برای افراد صاحب صلاحیت و با استعداد سلب می‌کنند. 

رئیس دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران با اشاره به وجود دستاوردهای علمی صنعتی دانشکدگان علوم دانشگاه تهران در ادامه دستگاه رویه‌نگار اپتیکی، تولید منتل آزمایشگاه، دستگاه هوشمند جداسازی پارافین، لیزر قابل تنظیم، تقویت‌کننده مخروطی لیزر و دستگاه تصفیه آب سبک و قابل حمل بر پایه غشاء الیاف توخالی را از جمله دستاوردهای علمی صنعتی این دانشکدگان برشمرد.

به گزارش ایسنا، «سمینار یک روزه علوم پایه، اهمیت، نقش، چالش‌ها و فرصت‌ها» به‌مناسبت سال بین‌المللی علوم پایه، با اهداف اطلاع‌رسانی عمومی درباره اهمیت، نقش و جایگاه علوم پایه، جلب توجه صنعت و جامعه به اهمیت، نقش و جایگاه علوم پایه، یادآوری اهمیت و ظرفیت علوم پایه به مسئولان و سیاستگذاران کشور، جلب‌نظر بخش خصوصی به علوم پایه و معرفی توانایی‌ها و ظرفیت‌های دانشگاه تهران در علوم پایه امروز دوشنبه ۱۵ اسفندماه ۱۴۰۱ در سالن دهشور دانشکدگان علوم پایه دانشگاه تهران برگزار شد.