| |
معاون مالی و اداری دانشگاه پیام نور در گفتگوی مشروح با خبرگزاری مهر در خصوص مشکلات و کمبودهای مالی، اقدامات صورت گرفته و برنامه های آینده این دانشگاه توضیح داد و گفت: اگر توجه کافی به بحث بودجه نشود شکاف هزینه ها و درآمدهای دانشگاه افزایش می یابد.
دکتر اصغر ابوالحسنی معاون مالی اداری دانشگاه پیام نور پیش از انتصاب دکتر حسینی به ریاست دانشگاه پیام نور و در زمان دکتر علی احمدی معاون آموزشی دانشگاه پیام نور بود. وی با توجه به حضور علی احمدی در وزارت آموزش و پرورش به قائم مقامی این دانشگاه انتخاب شد. در روزهایی که دانشگاه پیام نور بدون رئیس اداره می شد و علی احمدی وزیر آموزش و پرورش شده بود زمزمه هایی مبنی بر ریاست ابوالحسنی به گوش می رسید و حتی نامه نگاریهایی هم شد. اما خواسته وزارت علوم با توجه به اهمیت دانشگاه پیام نور چیز دیگری بود و دکتر سید محمد حسینی که معاون مستعفی وزیر علوم بود به عنوان قائم مقام وزیر علوم و رئیس دانشگاه پیام نور انتخاب شد. خبرنگار مهر در گفتگوی مشروح با دکتر ابوالحسنی از ماجرای عدم انتخاب وی به عنوان رئیس دانشگاه تا مشکلات مالی و دست و پاگیر دانشگاه پیام نور سئوال کرده است.
* خبرگزاری مهر: همزمان با رای اعتماد مجلس به علیرضا علی احمدی حمایتها برای حضور جنابعالی در راس دانشگاه پیام نور قوت گرفت حتی امضاهایی هم برای ریاست شما جمع شد اما پس از گذشت مدتی دکتر سید محمد حسینی که برای کاندیداتوری در مجلس شورای اسلامی از معاونت حقوقی وزارت علوم استعفا داده بود به ریاست دانشگاه پیام نور منصوب شد. چه اتفاقی شما را از راس دانشگاه پیام نور دور کرد؟
- ابوالحسنی: ممکن است همیشه خواستها با واقعیتها یکسان نباشد و تفاوتهایی در سلیقه ها وجود داشته باشد. در حال حاضر هم دانشگاه از رئیس جدید خود ضرر نکرده است.
* اما به نظر می رسد وزارت علوم به خواسته دانشگاهیان پیام نور توجهی نکرد؟
- این سوال را از من نباید بپرسید.
* اگر شما به عنوان رئیس دانشگاه انتخاب می شدید همین راهی که امروز برای دانشگاه تعریف شده می رفتید؟
- برنامه ریزیهای اصلی دانشگاه از بهمن سال گذشته صورت گرفت و از ابتدای امسال نیز هدف دانشگاه حرکت به سمت کیفی سازی تعیین شد و وقتی که دکتر حسینی به عنوان رئیس به دانشگاه انتخاب شدند اهداف مدنظرش خیلی متفاوت با برنامه ریزی های انجام شده نبود.
* اما اکنون و در دوران ریاست دکتر حسینی شما به عنوان معاون اداری و مالی منصوب شده اید. چه تفاوتی میان سیستم مالی دانشگاه پیام نور با سایر مراکز آموزش عالی می بینید؟
- سیستم دانشگاه پیام نور با دانشگاههای سنتی کشور متفاوت است و بر اساس اساسنامه از سیستم نیمه حضوری تا غیر حضوری تغییر پیدا می کند. در همین راستا نوع درآمدزایی ها و هزینه های دانشگاه نیز متفاوت از سایر دانشگاههای کشور است. اصلی ترین درآمد دانشگاه پیام نور از طریق شهریه های دانشجویان است اگرچه بودجه عمومی که در قالب یک ردیف بودجه به دانشگاه تعلق می گیرد از یک سو و کمک های خیرین و درآمدهای سفرهای استانی نیز از سوی دیگر بخش هایی از بودجه عمومی را به خود اختصاص می دهند اما این مبلغ تنها 15 تا 20 درصد کل درآمدهای دانشگاه پیام نور است و 85 درصد بقیه از طریق شهریه دانشجویان تامین می شود.
* شهریه های شما می تواند مشکل بودجه دانشگاه را حل کند؟
- شهریه های دانشگاه پیام نور بر اساس مصوبات هیئت امنا و مبتنی بر شاخصهای آموزش از راه دور است به همین خاطر در قیاس با دانشگاههای شهریه ای دیگر بسیار کمتر است.
در مقطع کارشناسی هزینه های یک ترم تحصیلی با متوسط 15 الی 16 واحد در هر ترم در قیاس با دانشگاههای دیگر یک سوم تا یک چهارم است. سرانه هر نفر دانشجو در دانشگاههای روزانه دولتی یک میلیون و 600 هزار تومان است که توسط دولت به آنها اختصاص داده می شود اما بهترین حالت و در رشته های پر هزینه سرانه هر دانشجوی دانشگاه پیام نور در حدود 150 هزار تومان است که ده برابر کمتر از دانشگاههای دولتی است.
* با توجه به این سرانه درآمد امکان تامین هزینه های دانشگاه را دارید؟
- دانشجویان دانشگاه پیام نور به طور متوسط 150 هزار تومان شهریه پرداخت می کنند، بخشی از درآمدهای دانشگاه نیز از بودجه دولتی تامین می شود اما انتظاراتی که دانشجویان درخصوص امکانات و خدمات مطلوب از دانشگاه پیام نور دارند برابر با دانشجویان سنتی حضوری است. دانشجویان دانشگاه پیام نور به حق از ما انتظار دارند که در مسائل فرهنگی، ورزشی، اجتماعی و علمی از همانند دانشگاههای روزانه و سنتی حضوری کشور عمل کنیم که این از توان دانشگاه خارج است. با توجه به این که ما یک دانشگاه دولتی هستیم با توجه به مقررات دست و پاگیری که در بخش دولتی کشور وجود دارد هزینه هایی که انجام می دهیم بسیار بیشتر از بخش خصوصی کشور است. اگرچه ما سعی می کنیم از طریق صرفه جویی مشکلات خود را حل کنیم.
* عدم افزایش شهریه ها در سالهای اخیر برروی فعالیت شما تاثیرگذار نبوده است؟
- معاونت مالی دانشگاه پیام نور سعی کرده است تا در سال نوآوری مهمترین نوآوری که انجام می دهد در بخش هزینه باشد و سعی کند بیشترین کارائی را از حداقل درآمدها داشته باشد.عدم افزایش شهریه ها از یک طرف و پنج برابر شدن هزینه های دانشگاه مانند افزایش حقوق و مزایای اعضای هیئت علمی، دستیاران علمی و کارمندان در سالهای اخیر بر مشکلات مالی دانشگاه افزوده است. تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور در سال 84 تنها 570 نفر بود اما در حال حاضر دانشگاه در حدود سه هزار نفر عضو هیئت علمی را باید حقوق بدهد که با توجه به افزایش تورم سالانه باید میزان حقوق این افراد نیز سال به سال افزایش پیدا کند. حقوق اعضای هیئت علمی دانشگاه پیام نور برابر با تمامی دانشگاه های کشور و به همان میزان پرداخت می شود.
* با توجه به مشکلات مالی در توسعه فضای آموزشی دانشگاه چقدر موفق بوده اید؟
- در سال های اخیر مراکز و واحدهای زیادی داشته ایم که پروژه های نیمه تمام داشته اند. پروژه های عمرانی در دانشگاه پیام نور تبدیل به یک چاه عمیق شده است که باعث شده ما دچار کسری بودجه باشیم. دانشگاه پیام نور با توجه به خواسته دانشجویان و نیاز آنها به فضای مناسب آموزشی نه می تواند پروژه های عمرانی خود را ناتمام بگذارد و نه می تواند کسری بودجه آنها را تامین کند. دانشگاه پیام نور برای اتمام پروژه های عمرانی خود نیاز به 400 میلیارد تومان بودجه دارد تا بتواند از نظر سرانه فضای آموزشی به میزان کف استاندارد در آموزش عالی برسد.در صورت تامین بودجه مورد نیاز دانشگاه می تواند پروژه های عمرانی نیمه تمام خود را در دو یا سه سال آینده تکمیل کند.
* به نظر می رسد پروژه های عمرانی و تاسیس واحدها در دانشگاه پیام نور اهمیت ویژه ای دارند پس به این ترتیب دانشگاه به این دو بخش بیش از سایر بخش ها اهمیت می دهد و این با شعار و هدف شما که در اول بحث گفتید یعنی افزایش کیفیت منافات دارد؟
- درست است که دانشگاه در طول سالهای اخیر به مسئله کمیت توجه ویژه ای داشته است اما کیفیت نیز از ابتدای سال جاری یکی از مهمترین اهداف دانشگاه بوده است. در چند سال گذشته دانشگاه پیام نور مسائل فرهنگی را به شدت دنبال کرده است. سرانه فرهنگی دانشگاه به ازای هر دانشجو در سال 84 کمتر از سه هزار تومان بوده است در حالی که امسال به ازای هر دانشجو بیش از 15 هزار تومان هزینه مسائل فرهنگی می کند.
* پس چرا دانشجویان دانشگاه پیام نور همیشه از مسائل فوق برنامه در این دانشگاه گلایه دارند؟
- علت بحثهایی که دانشجویان نسبت به سرانه فرهنگی در دانشگاه دارند دو چیز است. نخست اینکه سرانه فرهنگی و دانشجویی در دانشگاههای سراسری حضوری بالغ بر 25 هزار تومان است به همین خاطر برای انجام برنامه های فرهنگی مانند برگزاری اردوها و کلاسهای فوق برنامه دست بازتری دارند.از سوی دیگر نظام آموزشی دانشگاه پیام نور نیمه حضوری ما است به همین خاطر دانشگاه الزامی به ارائه خوابگاه ندارد به همین خاطرمسائل فرهنگی که دانشگاه ها برای دانشجویان در خوابگاه ها در نظر می گیرند در دانشگاه پیام نور وجود ندارد. با توجه به این مسئله میزان 15 هزار تومانی که ما برای مسائل فرهنگی به دانشجویان اختصاص می دهیم کافی است.
*چقدر بر روی واحدهای دانشگاه نظارت می کنید که با توجه به کمبود بودجه در بخش های عمرانی، بودجه بخش فرهنگ را در همین زمینه هزینه کنند؟
- بودجه ای که در زمینه مسائل فرهنگی به واحدهای دانشگاه پیام نور اختصاص پیدا می کند با دقت خاصی نظارت می شود و باید ریز هزینه ها به سازمان مرکزی ارائه شود. البته برخی از واحدهای دانشگاه پیام نور با توجه به توسعه مسائل فرهنگی و ورزشی که داشته اند علاوه بر سرانه 15 هزار تومان هزینه های اضافی نیز انجام داده اند و در نتیجه به سازمان مرکزی بدهکار نیز هستند.
* در طول سالهای اخیر چقدر به بعد کیفیت در کنار بعد کمیت توجه شده است؟
- در طول سالهای اخیر دانشگاه پیام نور در چند بعد رشد داشته است. یکی از مهمترین ابعاد رشد دانشگاه پیام نور در حوزه دانشجویی بوده که بر اساس ظرفیت سازی که در دانشگاه انجام شده تعداد دانجشو در مراکز و واحدها افزایش پیدا کرده است.بعد دوم افزایش تعداد رشته محل های موجود دانشگاه است. در سال 85 تنها دو هزار 347 رشته محل در دانشگاه پیام نور ایجاد شده بود اما در حال حاضر بیش از هفت هزار رشته محل در دانشگاه وجود دارد.
افزایش تعداد دانشکده ها نیز از دو دانشکده در سال 85 به هفت دانشکده که با توجه به نیازهای جامعه صورت گرفت از دستاوردهای سال های اخیر دانشگاه پیام نور است.اما تمامی این پیشرفت ها در طول سالیان اخیر در بعد کمی بوده و متاسفانه کیفیت تنها مسئله ای است که معمولا کمتر به آن پرداخته شده است.
از ابتدای سال 87 برنامه ریزی های دانشگاه پیام نور و شعار این دانشگاه حرکت به سمت کیفی سازی بوده است. نسبت استاد به دانشجو به عنوان یک شاخص کیفی در دانشگاه ها مطرح است.
شاخص های فضای آموزشی در دانشگاه از دیگر ملاک های توسعه کیفی است. در سال 84 تنها 250 مرکز و واحد در دانشگاه پیام نور وجود داشت که بیش از 190 مرکز آن نیز نیمه کاره بود.علاوه بر اتمام پروژه های نیمه تمام فضای آموزشی جدید نیز در دانشگاه ایجاد شد به طوری که در حال حاضر 488 واحد و مرکز در دانشگاه پیام نور وجود دارد و این شاخص تعداد دانشجو نسبت به فضای آموزشی را گسترش می دهد.
شاخص تحصیلات تکمیلی نیز در بعد کیفیت دانشگاه ها بسیار مهم است. در سال 84 تنها 72 رشته مرکز در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور وجود داشت که در سه سال تعداد رشته محل های این مقطع به 160 رشته محل رسید. تعداد رشته های مقطع دکتری دانشگاه نیز از 6 رشته به حدود 30 رشته در سال جاری افزایش پیدا کرده است. راه اندازی آموزش مجازی و آموزش رشته های آزمون محور رادیو و تلویزیونی در کنار آموزش نیمه حضوری که از قبل در دانشگاه حضور داشت در بعد کیفیت دانشگاه مد نظر قرار گرفت.
* اما علیرغم تمامی این آمار و ارقام هنوز از وضعیت کیفی دانشگاه پیام نور انتقاد می شود.
- کیفی سازی دانشگاه نیاز به هزینه های مختلفی دارد. مثلا در بعد اصلاح هیئت علمی تصمیم بر آن شد که تمامی مربیان و دستیاران علمی که جذب دانشگاه شده اند تحصیل کرده و به استادیار تبدیل شوند.از سوی دیگر باید هزینه های لازم را برای تکمیل پروژه های عمرانی فراهم کنیم و سپس در کنار آنها آزمایشگاهها و کارگاههای لازم را راه اندازی کنیم تا دانشجویی که به دانشگاه پیام نور می آید مطئمن باشد که به اهداف علمی خود می رسد. البته در حال حاضر نیز قبولی تعداد دانشجویان دانشگاه پیام نور در مقاطع بالاتر نشان از کیفیت بالای آموزشی این دانشگاه را دارد اما تا رسیدن به نقطه مطلوب هنوز فاصله داریم.
* چقدر برای رسیدن به ماموریت دانشگاه پیام نور در تبدیل شدن به قطب مجازی دانشگاههای کشور تلاش می کنید؟
- وزارت علوم به ما این ماموریت را داده است که طی سه سال آینده به قطب مجازی دانشگاههای کشور تبدیل شویم که ماموریت آسانی نیست زیرا نیاز به ایجاد زیر ساخت ها، نرم افزارها، تربیت نیرو و آموزش لازم در جهت فرهنگ سازی در زمینه این موضوع هم در دانشگاه و هم در جامعه دارد. ایجاد دانشگاه مجازی در دنیا بیش از 40 سال سابقه دارد اما ما تازه کار هستیم و می خواهیم از ابتدا شروع کنیم. این در حالی است که از همین ابتدا می خواهیم به بحث کیفیت نیز توجه ویژه ای داشته باشیم. کتاب های دانشگاه باید به محتوای الکترونیکی تبدیل شوند، فضاهای آموزشی باید به سخت افزارها و نرم افزارهای لازم آموزشی و ارتباطی از راه دور مرتبط شوند. همچنین سالنهای امتحانی خاص که پاسخگوی این نوع آموزش در دانشگاه باشد باید ایجاد شود. دانشگاه پیام نور تمامی مشکلات و سختی های این راه را قبول کرده و در حال توسعه آن است اما وزارت علوم و دولت نیز باید با کمک های برای تامین کسری بودجه، به دانشگاه کمک کنند.
* بودجه و هزینه هایی که برای رسیدن به این ماموریت پیش بینی کرده اید چقدر است؟
- این ماموریت چند ماهی است که به دانشگاه پیام نور ابلاغ شده به همین خاطر بخش بودجه و تشکیلات دانشگاه در حال کار بر روی آن هستند و هنوز نمی توان گفت که به چه میزان بودجه برای انجام این کار نیاز است. البته از مدتها قبل بسیاری از زیر ساخت ها لازم برای انجام این کار مانند تجهیز تمامی واحدهای دانشگاه به دیش ماهواره ای، فیبر زمینی و خطوط مخابراتی که بتوانند پاسخگوی این آموزش مجازی باشند صورت گرفته است. هزینه های مورد نیاز این طرح باید بررسی شود. البته بدون شک انجام این کار هزینه هنگفتی را طلب می کند که دولت و مجلس باید دانشگاه را در این راه حمایت کنند.
*توسعه کمی دانشجویان و ساختمان های آموزشی یکی از مهمترین اهداف دانشگاه پیام نور است این مسئله با ماموریت مجازی شدن دانشگاه پیام نور مغایرت ندارد؟
- دانشگاه مجازی محدودیتی برای جذب دانشجو ندارد و این که ما بتوانیم تعداد دانشجویان خود را افزایش دهیم در راستا و جهت مجازی شدن دانشگاه است زیرا در دانشگاه مجازی هر فردی اجازه تحصیل خواهد داشت و دیگر محدودیت ها حذف خواهند شد. حتی در صورت در مجازی شدن کامل دانشگاه نیز باز ما به فضاهای فیزیکی برای امتحانات و برگزاری کلاسهای آزاد نیاز داریم.
*سرانه ای شدن بودجه دانشگاه پیام نور که همواره یکی از خواسته های مسئولان دانشگاه پیام نور از دولت بوده به کجا رسید؟
- سرانه ای شدن بودجه دانشگاه پیام نور با توجه به مشکلات مالی دانشگاه یکی از تقاضاهای همیشگی ما است. ما خواهان آن هستیم که دولت به دانشگاه پیام نور نیز مانند سایر دانشگاههای دولتی نگاه کند و بودجه آن را مانند سایر دانشگاههای دولتی کشور تامین کند. در سالهای اخیر تلاش ها و چانه زنی های فراوانی برای سرانه ای شدن بودجه دانشگاه انجام داده ایم اما هنوز این امر محقق نشده است. حتی در بودجه سال 88 نیز ما پیشنهاد کرده ایم که دانشگاه پیام نور بتواند مانند دانشگاههای سراسری بودجه سرانه ای داشته باشد. اگر منبع درآمد بیشتری برای دانشگاه وجود داشته باشد ما می توانیم خدمت بیشتری به دانشجویان ارائه دهیم. اگر سرانه ای شدن بودجه در دانشگاه صورت نگیرد شکاف درآمدها و هزینه های دانشگاه زیادتر خواهد شد و این به نفع دانشگاه و کیفیت آن نخواهد بود. این که ما سرانه ای نباشیم اما انتظارات مسئولان و دانشجویان دانشگاه از ما به اندازه دانشگاههای سرانه ای باشد قابل قبول نیست.
* غیرحضوری بودن دانشگاه پیام نور با دریافت بودجه به میزان دانشگاههای روزانه در تضاد نیست؟
- ما انتظار نداریم که سرانه بودجه دانشگاه ما را مانند سرانه بودجه دانشگاههای روزانه سراسری تعیین کنند اما باید مقدار سرانه براساس شاخص دانشگاههای باز دنیا تعیین شود. در سال گذشته بودجه دانشگاه پیام نور تنها سه درصد رشد داشته است که این میزان برای دانشگاهی با وسعت دانشگاه پیام نور بسیار اندک است.
* پیشنهاد دانشگاه پیام نور برای افزایش بودجه دانشگاه در سال 88 چقدر بوده است؟
- ما امیدواریم حداقل به اندازه رشد تورم سال های اخیر بودجه ما را افزایش پیدا کند. در حال حاضر تنها 15 تا 20 درصد بودجه دانشگاه از بخش منابع دولتی است که ما انتظار داریم این رقم حداقل به 40 تا 50 درصد برسد. عدم افزایش بودجه دولتی دانشگاه مشکلات فراوانی را برای ما به دنبال خواهد داشت . برای مثال بودجه عمرانی دانشگاه پیام نور در سال گذشته هشت میلیارد تومان بوده است که با توجه به 200 پروژه عمرانی که ما در دست اقدام داریم خواهید دید که تمامی پروژه ها نا تمام باقی می ماند.
*از صحبت های شما این گونه برداشت می شود که این علاقه را دارید خصوصی شوید؟
- در اساسنامه دانشگاه پیام نور دولتی بودن ذکر شده و ما دانشگاهی دولتی هستیم. شاید هم در حال حاضر این دولتی بودن برای ما یک مزیت محسوب شود زیرا به خاطر دولتی بودن است که بسیاری از جوانان داوطلب حضور در این دانشگاه می شوند.اما بنده معتقدم اگر مقررات دست و پا گیر دولتی نباشد همان بودجه دولتی را هم نمی خواهیم و می توانیم مثل یک شرکت وابسته یا تحت نظارت در نظر گرفته شویم. مانند یک بنگاه اقتصادی که خودگران بوده و درگیر مسائل دولتی بودن نباشد به راحتی می توانیم دانشگاه را بهتر اداره کنیم.
* می توانید مواردی از این مقررات دست و پا گیر را ذکر کنید؟
- مثلا در ساخت و سازها مقررات دولتی بر ما حکم می کند بر اساس مناقصات جلو برویم اما در عمل دیده شده که هزینه تمام شده هر متر ساخت فضای آموزشی در حالتی که ما الان دولتی هستیم نسبت به دانشگاههایی که دولتی نیستند 60 تا 70 درصد بالاتر است. در صورتی که این قوانین دست و پا گیر وجود نداشت می توانستیم با گفتگو و رایزنی پیمانکارانی را داشته باشیم که بسیار ارزان تر هستند و با چانه زنی جلو برویم. در مناقصه ممکن است شرکتهای حاضر با هم تبانی کنند در مناقصه هم برنده شوند و ما نیز ناچاریم کار را به آنها بدهیم. از سوی دیگر اساسا در پرداختها باید نظام هماهنگ را رعایت کنیم که در این نظام فرد چه کار کند و چه کار نکند حقوق می گیرد اما بخش خصوصی حاضر نیست به فردی که کار نمی کند حقوق بدهد.
* آیا این همان راهی نیست که سالها دانشگاه آزاد رفت و بارها از آن انتقاد شد؟
- ما قابل قیاس با دانشگاه آزاد نیستیم زیرا نظام آموزشی ما متفاوت از آن است. دانشگاه آزاد یک دانشگاه حضوری کامل است و ما دانشگاه نیمه حضوری به سمت غیر حضوری هستیم. نه تنها ما راه دانشگاه آزاد را با توجه به متفاوت بودن سیستم نخواهیم رفت بلکه بر مبنای این که دانشگاه غیر حضوری هستیم می توانیم با رقابتی که ایجاد می کنیم هزینه ها را نیز پایین بیاوریم.
