کریدور جنوب-شمال؛ مزیتی برای همه کشورهای منطقه

راه‌اندازی کریدور به منظور همکاری‌های مشترک و چندجانبه با کشورهای همسایه برای دسترسی سریع‌تر به بازارهای جهانی و فرا منطقه‌ای همواره مورد توجه قرار داشته است. به همین منظور کریدوری که ایران-هند و ارمنستان آن را دنبال می‌کنند هنوز جذابیت و صرفه اقتصادی دارد و بسیاری از کشورهای پیرامون و منطقه از سال‌های پیش خواهان ایجاد آن بوده‌اند.

به گزارش ایسنا، در روزهای اخیر براساس اعلام وزارت خارجه ارمنستان نشستی سه جانبه با حضور معاونان و دستیاران مختلف در وزارت‌خانه‌های خارجه سه کشور ایران، هند و ارمنستان در ایروان برگزار شد که عمدتا بر مسائل اقتصادی و کانال‌های ارتباطی منطقه‌ای متمرکز بود.

سید رسول موسوی مدیر کل غرب آسیا وزارت خارجه کشورمان که در این نشست حضور داشت پس از آن در توئیتی اعلام کرد که کریدور شمال-جنوب و چگونگی اتصال چابهار و ارمنستان به هند از طریق جاده‌ها و خطوط ریلی مهم‌ترین محور گفت‌وگوها در این نشست سه جانبه بوده است.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران که اخیرا منتشر شده همکاری های اقتصادی توان بالایی برای کاهش تنش‌های سیاسی دارند در همین راستا با توجه به اختلاف‌هایی که اخیرا میان ایران و جمهوری آذربایجان بروز کرد یکی از موارد مطرح شده از سوی دولت باکو این بود که درصدد است کریدورهای جدیدی را برای دسترسی به نخجوان ایجاد کند در حالی که کارشناسان معتقد هستند در صورت ایجاد کریدور جدید در این منطقه عملا دسترسی ایران به اروپا از طریق ارمنستان مسدود خواهد شد.

در واقع از نظر باکو،‌ جمهوری آذربایجان در مرکز حلقه‌ای قرار دارد که پتانسیل بالایی برای اتصال به بازارهای غرب، شرق و شمال و جنوب دارد. البته علی‌رغم تنش‌های سیاسی گاه و بیگاه در روابط ایران و جمهوری آذربایجان اما دو کشور رشد ۳۰ درصدی تجارت را تجربه کرده و همکاری‌ها در امور ترانزیت نیز بی سابقه ارزیابی شده است.

باید در نظر داشته باشیم هر کدام از کشورهای ایران -هند و ارمنستان قطعا اهداف و راهبردهایی را از ایجاد کریدور جدید در منطقه دنبال می‌کنند. این احتمال وجود دارد که مهار ترکیه و آذربایجان یکی از اهداف پنهان ایران از راه اندازی این کریدور باشد. ضمن این‌که شرایط هند هم مشخص است این کشور از آنجایی که پاکستان به‌عنوان رقیبش با جمهوری آذربایجان ارتباط دارد تمایل چندانی برای گسترش همکاری‌ها در این زمینه با آذربایجان ندارد. طبیعی است که این کریدور برای هند ظرفیت‌های بالقوه‌ای را در گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری دارد.

سید محمدرضا دماوندی کارشناس مسائل قفقاز نیز در این باره معتقد است کریدور جنوب به شمال که اخیرا در ایروان بر راه اندازی آن تاکید شد از گذشته مطرح بوده و مساله تازه‌ای نیست و در صورتی که این کریدور ایجاد شود طبیعتا تمام کشورهای پیرامون از آن بهره‌مند می‌شوند و شاخه‌های مختلف پیدا می‌کند.

دماوندی: کشورهای منطقه، جنوب خلیج فارس و آسیای مرکزی به شدت از راه اندازی کریدور جنوب- شمال راضی خواهند بود و دسترسی کشورهای پیرامونی به دریای سیاه و اقیانوس هند جهت گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری را فراهم می‌کندوی در عین حال با انتقاد از تاخیر در اجرای این کریدور اظهار داشت: کشورهای منطقه از جمله قطر و حتی کشورهای آسیای مرکزی به شدت دنبال راه اندازی کریدور جدید هستند اگر ما سریع‌تر در این زمینه اقدام می‌کردیم شاید ترکیه به سمت ایجاد کریدور از بندر بصره نمی رفت، البته ترکیه منتظر نمی‌ماند و برای این که به اقیانوس هند دسترسی داشته باشد راه‌هایی را برای توسعه پیدا می‌کند.

این کارشناس مسائل قفقاز همچنین بیان کرد که اگر راه‌های داخلی ارمنستان تکمیل شود طبیعتا شرکت‌های حمل و نقل ترجیح می دهند از جاده‌های ارمنستان که راه را کوتاه‌تر می‌کند استفاده کنند که برای آنان با صرفه است.

براساس گزارش‌های منتشر شده این کریدور سالانه حدود ۲۵۰ میلیارد دلار محصولات هندی و آسیای شرقی را به اروپا ترانزیت می‌کند و پیش بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵ درصد باشد.

کارشناسان معتقد هستند رفع موانع و توسعه همکاری‌های دوجانبه با کشورهای آسیای مرکزی باید در اولویت باشد. هر چه به میزان همکاری با کشورهای شرق دریای کاسپین افزوده شود و از این بازی برد- برد متنفع شوند از میزان و شدت علاقه به همکاری با ترکیه کاسته خواهد شد، در این راه دسترسی به خلیج فارس و ارتباط با هند برای کشورهای فوق یک امتیاز طلایی محسوب می‌شود که باید از آن به درستی استفاده کرد.

بنابراین در همین راستا باید فعال‌سازی چابهار به طور جدی پی‌گیری شود و از ظرفیت‌های اقیانوس هند و نیاز کشورها به منظور دسترسی به دریا استفاده کرد. ضمن این‌که تسریع در تکمیل جاده‌های ارتباطی به خودی خود می‌تواند شرکت‌های حمل و نقل را برای استفاده از راه‌های جدید ارتباطی ترغیب کند. همچنین میزان وابستگی ایران به استفاده از راه‌های ارتباطی ترکیه و جمهوری آذربایجان کم شده و موقعیت کشور در بخش جنوبی ارمنستان مستحکم خواهد شد.

به طور کلی همکاری راهبردی سه جانبه ایران، هند و ارمنستان برای این کشورها منافعی را به دنبال دارد و همان‌طور که مقامات این کشورها اعلام کرده‌اند علاقه‌مند به پیشبرد همکاری‌ها در چارچوب اتصال جنوب- شمال و کریدور حمل و نقل بین‌المللی خلیج فارس- دریای سیاه هستند. انتظار می‌رود که با تداوم همکاری‌ها و پی‌گیری‌های جدی‌تر شاهد توسعه حمل و نقل بین‌المللی در کریدور جدید جنوب-شمال باشیم.