کار دشوار اردوغان تا ۲۰۲۸؛ جامعه قطبی‌شده ترکیه و بحران اقتصادی

فاصله چهار درصدی رای اردوغان و قلیچداراوغلو کمترین فاصله‌ای بود که اردوغان تاکنون با رقیب خود داشته و نشان‌دهنده قطبی‌شدن شدید جامعه ترکیه است

به گزارش ایسنا، رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، پس از پیروزی در دور دوم انتخابات ریاست‌ جمهوری یکشنبه، ۲۸ مه (۷ خرداد)، که ریاست دو دهه‌ گذشته او را تا ۲۰۲۸ تمدید کرد، اینک با وظیفه دشوار متحد کردن کشوری عمیقا قطبی‌شده و بحران اقتصادی مواجه است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، فاصله چهار درصدی رای اردوغان و قلیچداراوغلو (اردوغان با کمی بیشتر از ۵۲ درصد آرا پیروز انتخابات شد)، کمترین فاصله‌ای بود که اردوغان تاکنون با رقیب خود داشته است و نشان‌دهنده قطبی‌شدن شدید جامعه ترکیه بین محافظه‌کاران اسلامگرای حامی اردوغان و مخالفان او است.

اردوغان ۶۹ ساله کوشید در یک سخنرانی پیروزمندانه در برابر هزاران هوادار خوشحالی که در مقابل کاخ ریاست‌جمهوری آنکارا تجمع کرده‌ بودند، سخنان آشتی‌جویانه بگوید و از مردم ترکیه خواست که «در اتحاد و همبستگی دور هم جمع شوند». او در این سخنرانی، ترکیبی از سخنان ملی‌گرایانه و نیز اظهاراتی که قشر مذهبی علاقه دارند، به زبان آورد؛ ترکیبی که تاکنون توانسته است موفقیت او را تضمین کند.

با این حال، قلیچداراوغلو، رقیب اردوغان که حدود ۴۸ درصد آرا را کسب کرد، متعهد شد که «به مبارزه» علیه اردوغان و حزب عدالت و توسعه که از ۲۰۰۲ بر سیاست ترکیه مسلط شده‌اند، ادامه دهد. او در آنکارا گفت: «ما در خط مقدم، این مبارزه را تا زمانی که دموکراسی واقعی به کشور ما بیاید، ادامه خواهیم داد.»

بوگرا اییمایا، دانشگاهی ۲۸ ساله، در استانبول به خبرگزاری فرانسه گفت: «بزرگان ما به ما آموخته‌اند که مبارزه کنیم. ما در این کشور با یک انتخابات شکست نمی‌خوریم و تسلیم نخواهیم شد. ما تا آخر مقاومت می‌کنیم و می‌جنگیم.»

امره پکر، از مشاوران گروه اوراسیا، به خبرگزاری فرانسه گفت که اردوغان با به‌کارگیری ائتلافی از رای‌دهندگان ملی‌گرا، محافظه‌کار و مذهبی، سیاست‌های «پوپولیستی» خود را دوچندان خواهد کرد و وضعیت سیاسی قطبی‌شده در ترکیه باقی خواهد ماند.

به این وضعیت دوقطبی، باید رویکرد کردهای ترکیه را نیز اضافه کرد. رای‌دهندگان کرد در انتخابات پارلمانی به حزب جمهوری خلق ترکیه به رهبری قلیچداراوغلو رای ندادند و یسیل سول، حامی کردها در صدر قرار گرفت؛ نشانه‌ای از اینکه آرای آن‌ها به قلیچداراوغلو کمتر به دلیل حمایت از حزب جمهوری خلق ترکیه، و بیشتر به دلیل مخالفت با اردوغان بود. اردوغان در سال‌های اخیر حامی سرکوب بزرگ‌ترین حزب حامی کردها، حزب دموکراتیک خلق‌ها، بوده است و عملیات نظامی گسترده‌ای علیه حزب کارگران کردستان انجام داده است.

کاهش رای کردها به قلیچداراوغلو در دور دوم انتخابات، می‌تواند پاسخی به لفاظی فزاینده ملی‌گرایانه قلیچداراوغلو باشد که سعی داشت حمایت ملی‌گرایان افراطی را کسب کند، و باعث بیگانگی و دوری بیشتر کردها از او شد.

بدترین بحران اقتصادی ترکیه از دهه ۱۹۹۰

به نوشته ایندیپندنت، مسئله‌ دیگر در برابر ترکیه، بدترین بحران اقتصادی این کشور از دهه ۱۹۹۰ است که راه‌حلی فوری می‌طلبد.

تورم ‌سرسام‌آور به بیش از ۴۰ درصد رسیده است که تا حدی به دلیل سیاست نامعمول اردوغان در کاهش نرخ‌های بهره با هدف کاهش قیمت‌ها است.

تحلیلگران می‌گویند که هزینه‌های تبلیغاتی گزاف اردوغان و دلبستگی تزلزل‌ناپذیر او به کاهش نرخ بهره، ذخایر ارزی بانک‌ها و لیر را که دوشنبه ارزش آن در برابر دلار باز هم کاهش یافت، بیشتر تحت فشار قرار خواهد داد.

بارتوس ساویکی، تحلیلگر بازار در «فین‌تک کونوتوکسیا»، می‌گوید با انتخاب دوباره اردوغان، امیدها برای کنارگذاشتن مدل اقتصادی جنون‌آمیز و نامتعارف کنونی و بازگشت به اولویت دادن به سرمایه‌گذاران بین‌المللی، از بین رفته است.

تموتی اش، از مدیریت دارایی «بلو بی»، می‌گوید که تنظیمات اقتصادی فعلی ترکیه پایدار نیست و اگر اردوغان از تغییر نرخ بهره خودداری کند، ممکن وضعیت وخیم‌تر شود.

از سوی دیگر، ترکیه پس از زلزله فوریه که بیش از ۵۰ هزار قربانی بر جا گذاشت و زیرساخت‌ها را ویران کرد، با مشکل بازسازی مواجه است و تلاش‌های عظیم بازسازی در جنوب شرق ترکیه هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. میزان رسمی خسارت‌های زلزله را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

اردوغان در سخنرانی پیروزی خود گفت که بازسازی شهرهای زلزله‌زده اولویت او خواهد بود. او همچنین گفت که یک میلیون آواره سوری به‌ مثابه بخشی از پروژه اسکان مجدد که با همکاری قطر اجرا می‌شود، به «مناطق امن» تحت کنترل ترکیه در سوریه بازخواهند گشت.

توازن ژئوپولیتیکی بین روسیه و غرب

شرکای ناتو مشتاقانه منتظرند که آنکارا درخواست متوقف‌شده سوئد را برای پیوستن به این ائتلاف دفاعی به رهبری آمریکا تایید کند. اردوغان این امکان را مسدود کرده و استکهلم را به پناه‌ دادن به چهره‌های مخالف ترکیه متهم کرده است که با شبه‌نظامیان «غیرقانونی کرد» ارتباط دارند.

گالیپ دالای، از همکاران اندیشکده «چتم هاوس»، می‌گوید: «پنج سال دیگر [حضور] اردوغان [در صدر دولت ترکیه]، به‌ معنای توازن ژئوپولیتیکی بیشتر بین روسیه و غرب است.» او می‌افزاید که ترکیه و غرب هر جا که منافعشان حکم کند، وارد همکاری‌ خواهند شد، اما ترکیه به تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل جنگ در اوکراین، نمی‌پیوندد و جویای روابط اقتصادی سودآور است.

ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست ‌جمهوری ترکیه، به شبکه تلویزیونی «ای هابر» گفت که جو بایدن، رئیس‌ جمهوری ایالات متحده، و اردوغان قرار است دوشنبه با یکدیگر گفت‌وگو کنند. مسائل مرتبط با ناتو و تحویل جنگنده‌های اف۱۶ آمریکا به ترکیه، احتمالا در دستورکار قرار خواهد گرفت.