نباید سیره اهل بیت (ع) را منقطع و جدا از هم ببینیم

یک کارشناسی مسائل دینی عنوان کرد: ما نباید سیره اهل بیت(ع) را منقطع و جدا از هم ببینیم به این معنا که صلح امام حسن و قیام امام حسین منقطع نیست؛ همانطور که مقام معظم رهبری هم تاکید دارند مسئله امامت انسان ۲۵۰ ساله است که در برهه‌های مختلف تاریخ اتفاقات متعددی را تجربه کرده و بر اساس این اتفاقات واکنش‌های مختلفی نشان داده است.

امام موسی کاظم (ع) ملقب به کاظم و باب الحوائج هفتمین امام شیعیان است. وی در سال ۱۲۸ قمری، همزمان با انتقال قدرت از امویان به عباسیان متولد شد و در سال ۱۴۸ ق پس از شهادت پدرش، امام صادق (ع)، به امامت رسید.

دوران ۳۵ ساله امامت او با خلافت منصور، هادی، مهدی و هارون عباسی همزمان بود. او چندین بار از سوی مهدی و هارون عباسی زندانی شد و سرانجام در سال ۱۸۳ ق در زندان سندی بن شاهک به شهادت رسید.

با توجه به اینکه امام موسی کاظم زمان زیادی از عمر خود را در حبس حاکمان عباسی به سر می بردند لذا این تصور در ذهن برخی وجود دارد که حضرت همه عمر شریف خود را در زندان حاکمان جور زیستند و سرانجام مسموم و به شهادت رسیدند و ابعاد شخصیت مبارز و سیره سیاسی ایشان در حفظ امامت و شیوه حضرت در حفظ اسلام ناب از دست عباسیان و دیگر فرقه های انحرافی کمتر برای عموم مردم بیان شده است.

در همین راستا به مناسبت ولادت امام موسی کاظم(ع) در خصوص شخصیت مبارز و شیوه مقابله ایشان با حاکمان جور و شیوه حضرت در حفظ اسلام ناب از دست عباسیان و دیگر فرقه‌های انحرافی با یک کارشناس مسائل دینی به گفت‌وگو پرداختیم.

مریم اسماعیلی کارشناس تخصصی امامت در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: زمان حیات امام موسی کاظم (ع) هم‌زمان با خلافت منصور، مهدی، هادی و هارون‌الرشید خلفای عباسی بوده است که با فشاری که بر شیعیان وارد می‌کردند یک برهه تاریخی بسیار عجیب را رقم زدند و باعث شدند شیعیان زندگی سختی داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه ما نباید سیره اهل بیت(ع) را منقطع و جدا از هم ببینیم، عنوان کرد: ما نباید سیره اهل بیت(ع) را منقطع و جدا از هم ببینیم به این معنا که صلح امام حسن و قیام امام حسین منقطع نیست؛ همانطور که مقام معظم رهبری هم تاکید دارند مسئله امامت انسان ۲۵۰ ساله است که در برهه‌های مختلف تاریخ اتفاقات متعددی را تجربه کرده و بر اساس این اتفاقات واکنش‌های مختلفی نشان داده است.

اسماعیلی ادامه داد: این تصور که چرا در سیره امام موسی کاظم(ع) همچون امام صادق(ع) تدریس و تربیت شاگردان ذکر نشده است ناشی از این است که دقت نکردیم که هر یک از ائمه اطهار در برهه‌های مختلف تاریخی و در شرایط خاص اجتماعی روزگار خودشان زیستند.

وی بیان کرد: امام علی (ع) می فرماید: انسان زمان خویشتن باش به این معنا که انسان با زمانه خود باید پیش برود و بداند که در هر برهه زمانی چه واکنشی داشته باشد؛ شاگردان مکتب اهل بیت(ع) همچون امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، شهید بهشتی و شهید مطهری انسان زمانه خود بودند و بر اساس دینی که معتقدیم متناسب با همه دوران است در برهه تاریخی انقلاب واکنش نشان دادند.

اسماعیلی افزود: نحوه عملکرد و زندگی امام موسی کاظم (ع) برای حفظ امامت به صورتی بوده که وقتی به تاریخ مراجعه می‌کنیم می‌بینیم از سفرهای حضرت و حضور در بین اصحاب و جلسات مذاکره مخفیانه ایشان روایت‌هایی را داریم که نشان می‌دهد حضرت در آن زمان در جلسات مناظره‌ای با یهودیان و مسیحیان شرکت می‌کردند و حقانیت دین اسلام را به اثبات می‌رساندند.

وی ادامه داد: این تصور که در برخی اذهان وجود دارد که امام همیشه در زندان بودند و در همان‌جا شهید شدند، باور اشتباهی است؛ در دورانی که خفقان و فشار خلفای عباسی بر شیعیان بسیار زیاد بوده به حدی که مردم را از ازدواج و وصلت با شیعیان و یا تجارت با آن‌ها منع می‌کردند حضرت تمام تلاش خود را کردند که امامت زنده بماند و امام رضا (ع) نیز در صحت و سلامت، امامت را بعد از ایشان به عهده بگیرند.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه تولد امام موسی کاظم(ع) با پایان حکومت امویان و آغاز حکومت عباسیان همزمان بوده است، یادآور شد: در زمان حیات امام موسی کاظم(ع) نوع زندگی مردم به لحاظ شرایطی که حکومت برای آن‌ها رقم زده بود متفاوت بود؛ دنیا طلبی مردم، گسترش فساد اخلاقی و حضور مدعیان جانشینی امامت از جمله مسائلی بود که امام در جامعه با آن مواجه بودند.

وی در ادامه افزود: در زمان امام فرقه‌های انحرافی همچون ملحدان، زندیقان، غالیان، جبریان، مرجئه بروز و ظهور پیدا کردند؛ امام موسی کاظم(ع) در برخورد با این فرق شاگردان زیادی را تربیت کردند و اهتمام داشتند که شاگردانشان نکات مطرح شده توسط حضرت را ثبت کنند، لذا آنچه امروز به عنوان اندیشه شیعی به دست ما رسیده است حاصل زحمات شیعیان دوران امام موسی کاظم(ع) است که در آن بهم ریختگی تاریخ زحمت ثبت و نشر این معارف را به دوش کشیدند.

این کارشناس مذهبی اضافه کرد: امام موسی کاظم (ع) در مقابل فرقه‌ها و انحرافات خشم خود را فرو می‌بردند؛ برخورد حضرت با عبدالله افطح برادرشان که خود را جانشین امام صادق(ع) معرفی کردند و نحوه مشروعیت زدایی از او در بین مردم به نحوی که باعث ایجاد جدایی بین شیعیان نشود نمونه‌ای از این رفتار است؛ لذا حضرت مکتب اسلام را این گونه با بردباری حفظ و حراست کردند.

اسماعیلی تصریح کرد: یکی از نکات مهم در سیره حضرت این بوده که برخی از افراد حضرت را به دلیل تلاشی که برای بهبود شرایط زندگی مردم و مبارزه با دستگاه جور خلافت داشتند ملامت می‌کردند اما حضرت اینقدر در برابر سختی که به شیعیان وارد می‌شد و فشاری که از جانب خلفای عباسی بر خود حضرت تحمیل می‌شد راهگشایی کردند که این مقاومت به شهادت ایشان ختم شد؛ این در حالی است که مسئله چرایی زندانی شدن حضرت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

این کارشناس مذهبی عنوان کرد: امام موسی کاظم (ع) مسئله رهبری سیاسی مشروع را در سیره پیامبر و ائمه اطهار تا امام صادق(ع) برای مردم تبیین کردند با این هدف که مردم خودشان قضاوت کنند که آیا دستگاه جور حکومتی زمان بر اساس دین اسلام و سیره پیامبر(ص) است یا خیر.

در ادامه احادیثی از امام موسی کاظم(ع) را می‌خوانید:

اَلْمَغْبُونُ مَن غَبَنَ مِنْ عُمْرِهِ ساعَةً؛ زیـانکار، کسی است کـه ساعتی از عمر خویش را باخته است.

مَنْ بـَذَّرَ وَاَسـْرَفَ زالَتْ عَنْهُ النـِّعْمَةُ؛ هرکس ولخرجی و اسراف کند، نعمت از دستش می رود.

مَثَلُ الدُّنْیا مَثَلُ ماءِ الْبَحْرِ کُلَّما شَرِبَ مِنْهُ الْعَطْشانُ ازْدادَ عَطَشا حَتّی یَقْتـُلَهُ؛ مَثَل دنیا، همچون آب دریاست (که شور است). تشنه هر چه از آن بنوشد، تشنه تر می شود، تا آنکه او را می کشد.

اَفْضَلُ ما یَتَقَرَّبُ بِهِ الْعَبْدُ اِلَی اللّه ِ بَعْـدَ المَعْـرِفَةِ بِهِ الَصَّلاةُ وِ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَ تَرْکُ الْحَسَدِ وَالُعْجبِ وَالفَخْرِ؛ پس ازخداشناسی، برترین کاری که بنده به وسیله آن به خداوند نزدیک می شود عبارت است از: نمــاز، نیـکی به پـدر و مادر، و ترک حسد و خودپسندی و فخرفروشی.