برای ایران آینده بریکس مهمتر از دستاوردهای گذشته آن است

هنوز ۹ ماه از عضویت کشور در سازمان همکاری‌های شانگهای نگذشته بود که دولت درخواست عضویت در بریکس را اعلام و تلاش‌ها برای عضویت در این سازمان آغاز شد. ایران در کنار مستحکم کردن روابط با چین، روسیه و هند بر گسترش روابط اقتصادی با دیگر اعضای بریکس متمرکز شد و در جلسات آن‌ها شرکت کرد.

حال پنجشنبه گذشته، رئیس جمهور آفریقای جنوبی در سومین روز نشست بریکس از عضویت ایران و ۵ کشور آرژانتین، مصر، اتیوپی، امارات و عربستان در این سازمان خبر داد.عضویت ایران در بریکس گام دیگری در راستای توسعه دیپلماسی اقتصادی است که نتایج مثبتی را برای کشور به همراه خواهد داشت.

حمید حکیم، تحلیلگر مسائل اوراسیا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اهمیت توسعه بریکس برای سران این سازمان، اظهار کرد: با توجه به اظهاراتی که مقامات کشورهای موسس بریکس در نشست‌های خود داشتند، اهدافی برای توسعه بریکس در نظر گرفته شده که در انتخاب گزینشی این ۶ کشور تازه‌وارد موثر بوده است و کاملا نشان می‌دهد که سران بریکس به دنبال افزایش اعضا هستند، ولی نه هر عضوی.

وی با اشاره به اینکهبریکس سازمانی برای کشورهای با اقتصادهای نوظهور است، اضافه کرد: این ملاک در انتخاب اعضای جدید بریکس دیده شده است. آن‌ها باید از حداقل‌هایی در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی-امنیتی برخوردار باشند. به همین دلیل امروز نسبت به گذشته، بریکس در اقصا نقاط جهان بازوهایی توانمند دارد که وزن این سازمان را برای ایفای نقش در عرصه‌های مختلف بین‌المللی بیش از پیش سنگین می‌کند.

این تحلیلگر مسائل اوراسیا ادامه داد: نوعی ناهمگونی در اعضا جدید بریکس دیده می‌شود که اتفاقا یک مزیت برای این سازمان است. هر کدام از این اعضای جدید در پارامترهای ویژه‌ای در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی حرفی برای گفتن دارند. برای مثال فاکتورهایی مانند دارا بودن منابع انرژی، تعاملات با کشورهای متعدد و ایفای نقش به عنوان قدرت منطقه‌ای، به عربستان فرصت بازیگری در بریکس داده است.

حکیم با تاکید بر اینکهتوانمندی‌های ایران باعث تمایل و موافقت سران بریکس به عضویت کشورمان در این ائتلاف اقتصادی شده است،عنوان کرد: هر سازمانی ملاک‌هایی برای پذیرش اعضای جدید دارد. اولین ملاک بریکس اقتصاد و مدیریت اقتصادی است و در مرحله بعد، بازیگری در عرصه سیاسی مطرح می‌شود. قدرت منطقه‌ای ایران و توانمندی آن برای بازیگری در عرصه منطقه‌ای یکی از همان ملاک‌های لازم برای عضویت ایران در بریکس بود، زیرا جمهوری اسلامی نقش قدرت منطقه‌ای غرب آسیا را به دوش می‌کشد. به علاوه عوامل ژئوپلیتیکی، منابع انرژی، وسعت و جمعیت کشور نیز در عضویت‌ کشورمان در بریکس موثر بوده است.

مزیت‌های دوسویه بریکس و اعضای جدید برای یکدیگر

وی با بیان اینکه بریکس می‌تواند موجب ایجاد همگرایی بیشتر در این کشورهای به ‌ظاهر ناهمگونی باشد که تازه به آن ملحق شده‌اند، گفت: همچنین در تعاملی دوسویه، هم بریکس توان بازیگری این کشورها در عرصه جهانی، منطقه‌ای و دوجانبه را بالا می‌برد و هم با الحاق اعضا از سراسر جهان، توان بریکس برای نقش‌آفرینی در عرصه جهانی بالا می‌رود.

این تحلیلگر مسائل اوراسیا با تاکید بر اینکهاز بریکس می‌توان با عنوان جبهه رخنه‌کننده در غرب نام برد، اظهار کرد: در بریکس کشورهایی حضور دارند که در تقابل صددرصدی با غرب نیستند. چه اعضای جدید و چه اعضای قدیم بریکس، کشورهایی هستند که رویکردهای متفاوتی در قبال غرب دارند.

حکیم با تاکید بر اینکه ناهمگونی‌های بریکس برای کشورهای غربی هم کارآمد است، اظهار کرد: در کنار تمام کشورها، فرانسه هم درخواست حضور در اجلاس‌ بریکس را داد، چراکه این سازمان برای ایران به یک شکل و برای فرانسه به شکلی دیگر منفعت دارد. تقاضای فرانسه برای حضور در اجلاس‌ بریکس شاید به نفع تمام ۱۱ عضو این سازمان باشد، اما دلیل گرایش این کشور به بریکس همان سود اقتصادی است که این سازمان برای تمام اعضا فراهم کرده است. درواقع زیر سقف بریکس برای فرانسه یک بازار هماهنگ مهیاست که می‌تواند به راحتی به کشورهای دیگر ورود کند.

وی با اشاره به اینکهتا کنون اعضای بریکس عملکرد مثبتی داشته‌اند، عنوان کرد: اگر وضعیت اقتصادی و جایگاه سیاسی فعلی کشورهای بریکس را با قبل از حضور آن‌ها در این ائتلاف مقایسه کنیم، متوجه دستاوردهای این سازمان خواهیم شد. البتهبرای ایران آینده بریکس مهمتر از دستاوردهای گذشته آن است. از حالا به بعد ما می‌توانیم در قالب این سازمان در راستای تامین منافع ملی خود به نقش‌آفرینی بپردازیم و چگونگی ایفای این نقش نیز از موضوعات بسیار مهمی است که باید توسط مقامات کشور مورد توجه قرار گیرد.

این تحلیلگر مسائل اوراسیا با تاکید بر اینکهپتانسیل همکاری و همگرایی کشورها در بریکس فراتر از اساسنامه آن است، بیان کرد: گاهی در ضوابط و مقررات درون‌سازمان‌ها برای اعضا مزایایی در نظر گرفته می‌شود، اما گاهی خود سازمان، یک مزیت و پتانسیلی برای تعاملات اعضا است. همگرایی کشورهای عضو بریکس ورای قوانین اساسنامه‌اش است.

وی افزود: اگر چتر بریکس کشورهایی مانند ایران، عربستان، امارات، روسیه، هند، چین و سایر کشورهای عضو را دربرگرفته، به دلیل این است که خود بریکس بهانه‌ای برای تعاملات دوجانبه و چندجانبه کشورهای عضو و کاهش اختلافات آنهاست. به عنوان مثال بریکس برای ایران بهانه‌ای است تا بتواند در شرایط تحریم با کشورهای دیگر تعامل داشته باشد و تحریم‌ها را دور بزند.

بریکس؛ مفری دیگر برای دور زدن تحریم‌ها

حکیم با تاکید بر اینکه هر چه سریع‌تر باید اقدامات عملی خود برای نقش‌آفرینی موثر در بریکس را آغاز کنیم تا به نتیجه دلخواه برسیم، خاطرنشان کرد: صرف عضویت در سازمان‌ها معجزه نمی‌کند. اقدام و عملکرد دولت‌ها پس از عضویت در سازمان‌ها دارای اهمیتی به مراتب بیشتر نسبت به پذیرش در سازمان است. ما باید هدف‌گذاری کنیم، برنامه داشته باشیم‌ و توانمندی‌ها، تهدیدات و نقاط ضعف خود را مشخص کنیم‌. ما باید بر توانمندی‌های خود اتکا داشته باشیم و در حوزه‌هایی که برای ما مزیت رقابتی ایجاد می‌کنند، مانور دهیم.

وی با بیان اینکهدر بریکس باید در جستجو منافع ملی‌مان باشیم، گفت: ما در حوزه‌های انرژی، خدمات مهندسی و علم و فناوری مزیت و حرف برای گفتن داریم. اما تحریم‌ نقطه ضعف ماست. اگر پرچم ما در ذیل سقف بریکس باشد، به بهانه این سازمان،می‌توانیمتعاملاتمان با سایر کشورها را گسترش دهیم و حتی با کشورهایی که عضو بریکس نیستند هم به ‌طور غیرمستقیم وارد تعامل شویم و تحریم‌ها را دور بزنیم.