از امریکا مانده، از اروپا رانده

درگیری‌های داخلی جمهوری‌خواهان، مذاکرات بودجه در مجلس نمایندگان را پیچیده کرده و سبب نگرانی کاخ سفید از ادامه حمایت از کی‌یف به عنوان اولویت اصلی سیاست خارجی دولت بایدن شده است.

به گزارش ایسنا،  روزنامه جوان در مطلبی با این مقدمه نوشت: درگیری‌های داخلی جمهوری‌خواهان، مذاکرات بودجه در مجلس نمایندگان را پیچیده کرده و سبب نگرانی کاخ سفید از ادامه حمایت از کی‌یف به عنوان اولویت اصلی سیاست خارجی دولت بایدن شده است. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا دو هفته قبل ابراز نگرانی کرد هرج‌ومرج در کنگره ایالات‌متحده ممکن است باعث ایجاد اخلال در ارائه کمک‌های این کشور به اوکراین شود. بایدن در پاسخ به این پرسش که آیا نگران است ایالات‌متحده نتواند قول‌های خود را در مورد ارائه کمک به اوکراین به دلیل بی‌نظمی موجود در کنگره امریکا جامه عمل بپوشاند، گفت: «این موضوع من را نگران کرده اما مطمئن هستم اکثریت نمایندگان هر دو حزب در مجلس نمایندگان و سنا پیش‌تر اعلام کرده‌اند از ارائه کمک‌ها به اوکراین حمایت می‌کنند.»

ابراز نگرانی بایدن از تداوم کمک‌های واشنگتن به کی‌یف با توجه به تحولات اخیر در مجلس نمایندگان یعنی برکناری «کوین مک کارتی» رئیس‌جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان امریکا بیان شده که در رأی‌گیری روز سه‌شنبه سوم اکتبر۲۰۲۳ در این مجلس و در جریان جنگ داخلی بین جمهوری‌خواهان تندرو و معتدل از سوی اعضای این مجلس انجام شد. جمهوری‌خواهان تندرو و طرفداران ترامپ به دلیل توافق مک‌کارتی با دولت بایدن برای افزایش سقف بدهی و تصویب بودجه کوتاه‌مدت از عملکرد وی راضی نبودند. تصویب طرح پیشنهادی مک‌کارتی برای تعطیل‌نشدن دولت فدرال البته یک معضل بزرگ یعنی عدم‌کمک به اوکراین را به همراه داشت که این مسئله ضربه‌ای بزرگ به سیاست دولت بایدن برای تداوم ارائه کمک‌ها به اوکراین است. در واقع مجلس نمایندگان در حالی با تصویب یک لایحه موقت، مانع تعطیلی دولت فدرال امریکا شد که حذف یکی از اولویت‌های دولت بایدن که همان کمک به اوکراین است، می‌تواند همزمان ضربه‌ای برای رئیس‌جمهور امریکا و همتای اوکراینی او محسوب شود.

جو بایدن در نهایت برای جلوگیری از تعطیلی دولت تا ۴۵روز دیگر یک لایحه موقت را به امضا رساند. وی اگرچه با این کار بسیاری را در واشینگتن تحت تأثیر قرار داد، اما یکی از اولویت‌های اصلی خود را که همان کمک به اوکراین است نیز در معرض خطر قرار داد. نکته مهم اینکه جمهوری‌خواهان تندرو در مجلس نمایندگان امریکا به شدت با ادامه کمک‌های واشینگتن به کی‌یف برای جنگ علیه روسیه مخالف هستند و خواهان قطع کمک‌های امریکا به اوکراین و اختصاص منابع مالی به امور داخلی ایالات‌متحده از جمله برای نظارت بیشتر بر مرزها شده‌اند.

بایدن در ژوئیه۲۰۲۳ از کنگره این کشور خواسته بود ۲۴میلیارد دلار کمک بیشتر به اوکراین را تصویب کند، با این حال، کاخ سفید اعلام کرده است سطح بودجه موقت فعلی حدود دو ماه دیگر ادامه خواهد داشت که این امر به معنای این است که تا دو ماه آینده امکان تصویب کمک بیشتر به اوکراین در کنگره امریکا وجود نخواهد داشت.

مسئله مهم این است که اکنون در جدال بین جمهوری‌خواهان تندرو و معتدل، انتخاب رئیس بعدی مجلس نمایندگان در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و حتی در صورت اجماع نمایندگان جمهوری‌خواه و انتخاب یک رئیس جدید، خواسته اصلی جناح تندرو یعنی کاهش یا قطع کمک‌ها به اوکراین در صدر خواسته‌های آنها خواهد بود. در این میان موضع‌گیری اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق و نامزد کلیدی جمهوری‌خواهان برای انتخابات ریاست جمهوری۲۰۲۴ به تقویت موضع جمهوی‌خواهان تندرو کمک می‌کند. ترامپ پیشنهاد کرد واشینگتن هزینه‌هایی را که برای اوکراین کرده و به گفته او ۱۷۵میلیارد دلار است تا زمانی که اروپا با امریکا در این هزینه برابر نشده، متوقف کند. ترامپ در شبکه اجتماعی خود موسوم به «تروث سوشیال» نوشت: «تا زمانی که اروپا با پولی که امریکا برای دفاع از اوکراین خرج می‌کند برابر نشود، هیچ دلار دیگری نباید داد!» البته بایدن پیش‌تر اعلام کرده بود یک منبع جایگزین برای ادامه ارائه کمک به اوکراین وجود دارد اما از توضیح بیشتر در این مورد خودداری کرده بود. روشی که در گذشته از سوی کاخ سفید برای افزایش کمک‌ها به اوکراین استفاده شده عبارت است از یک ابزار مالی به نام «برنامه‌ریزی مجدد وجوه»، این ابزار مالی برای جابه‌جایی وجوه در حساب‌های پنتاگون برای رفع نیازهای فوری استفاده می‌شود. به رغم اینکه استفاده از این ابزار مالی به عنوان یک چاره‌جویی احتمالی مطرح است اما بدون توافق دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در کنگره امریکا ادامه کمک‌های واشینگتن به اوکراین ممکن نخواهد بود.

پیروزی روبرت فیکو، نخست‌وزیر پیشین اسلواکی و منتقد اتحادیه اروپا در انتخابات پارلمانی اسلواکی به مثابه ضربه‌ای به سیاست اروپا در قبال اوکراین محسوب می‌شود. فیکو از چهره‌های منتقد اتحادیه اروپا و ناتو است و رسانه‌ها او را چهره طرفدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه معرفی کردند. وی مخالف کمک نظامی به اوکراین است و بارها بر مخالفتش بر ارسال تجهیزات و کمک نظامی به اوکراین تأکید کرده است. فیکو متعهد شده است فوراً به حمایت نظامی اسلواکی از اوکراین پایان دهد. اسلواکی در اروپای‌شرقی یکی از اعضای ناتو و اتحادیه اروپاست و دولت پیشین این کشور از جمله دولت‌های اروپایی بود که برای تحریم‌های شدید اتحادیه اروپا علیه روسیه تلاش می‌کرد و مقادیر قابل توجهی از تجهیزات نظامی از جمله هواپیماهای جنگنده میگ۲۹ به اوکراین اهدا کرده بود. رویگردانی اسلواکی به عنوان دومین کشور اروپای‌شرقی پس از لهستان که از ادامه کمک‌های نظامی به اوکراین خودداری کرده است، نشان‌دهنده تغییر تدریجی رویکرد کشورهای اروپایی درباره جنگ اوکراین به خصوص تداوم کمک‌های نظامی و تسلیحاتی به اوکراین است، این امر مسلماً تأثیرات منفی قابل توجهی بر توان نظامی اوکراین از یک سو و توان ارتش این کشور برای تداوم ضدحملات علیه نیروهای روسی در استان‌های چهارگانه شرق و جنوب شرق اوکراین خواهد داشت.

پیش از این لهستان نیز در پی تشدید تنش‌ها با کی‌یف از قطع کمک‌های نظامی به اوکراین خبر داده بود. ماتئوش موراویتسکی، نخست وزیر لهستان گفته بود: «ما دیگر هیچ سلاحی را به اوکراین منتقل نمی‌کنیم. ما عمدتاً بر مدرن‌سازی و تسلیح سریع ارتش لهستان تمرکز می‌کنیم تا در مدت‌زمان بسیار کوتاهی به یکی از قدرتمندترین ارتش‌های زمینی در اروپا تبدیل شود.» موضع‌گیری جدید و البته آشکار ضداوکراینی لهستان نشان‌دهنده تنش‌های فزاینده بین دو کشور پس از اختلاف بر سر صادرات غله اوکراین به این کشور است. لهستان تاکنون نقشی کلیدی در زمینه حمایت‌های نظامی و تسلیحاتی از اوکراین در جریان جنگ روسیه و اوکراین ایفا کرده و گذرگاه اصلی ورود و ارسال کمک‌های غرب به داخل اوکراین محسوب می‌شود، ضمن اینکه ورشو خود نیز تاکنون کمک‌های نظامی و تسلیحاتی هنگفتی را روانه اوکراین کرده است. در این راستا وزارت دفاع لهستان در اواخر ژوئیه۲۰۲۳ اعلام کرد این کشور از ابتدای جنگ اوکراین تاکنون ۳میلیارد یورو (۳۱/۳میلیارد دلار) کمک نظامی به کی‌یف ارائه کرده است.

همچنین مجارستان به عنوان دیگر کشور اروپای‌شرقی عضو ناتو و اتحادیه اروپا مدت‌هاست ضمن تأکید بر لزوم برخورد مثبت با روسیه و عدم‌حمایت از تحریم‌ها علیه مسکو بر مخالفت با کمک‌های نظامی به اوکراین تأکید ورزیده است. همزمان با تأکید پیتر سیارتو، وزیر خارجه مجارستان بر غیرممکن بودن عضویت اوکراین در ناتو در زمان کنونی، ویکتور اوربان، نخست‌وزیر این کشور نیز اظهار داشت که کی‌یف به جای سلاح، به صلح نیاز دارد.

به این ترتیب، تغییر موضع دو کشور اصلی حامی اوکراین، یعنی اسلواکی و لهستان و تأکید مجارستان بر عدم‌ارائه تسلیحات نظامی به اوکراین نشان می‌دهد این کشورها حاضر نیستند سیاست قبلی خود را تداوم بخشند. در عین حال شاید بتوان این اقدام را آغازی بر پایان دادن به حمایت‌های بی‌حد و حصر اقتصادی و نظامی از اوکراین دانست. به گفته جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، کشورهای اروپایی تاکنون ۸۵میلیارد یورو کمک به اوکراین ارائه داده‌اند که ۲۵میلیارد یوروی آن کمک‌های نظامی و تسلیحاتی بوده است، البته این پشتیبانی‌ها که در ابعاد مختلف نظامی، تسلیحاتی، اقتصادی و سیاسی صورت می‌گیرد، واکنش منفی مردم را در بسیاری از کشورهای اروپایی به دنبال داشته و تغییر موضع چند کشور اروپای‌شرقی در قبال کمک‌ها به اوکراین نیز با توجه به خواسته مردمی برای پایان دادن به کمک‌های تسلیحاتی به کی‌یف صورت گرفته است.