این چند نفر، مالکان اصلی تمامی زمین‌های کاشمر

ایسنا/خراسان رضوی شاید تاکنون این سؤال برای بسیاری از کاشمری‌ها پیش آمده باشد که بر چه اساس از کاشمر به عنوان شهر وقفی در خراسان رضوی نام برده می‌شود و یا اینکه چه کسانی زمین‌های این شهر را وقف کرده‌اند، یا اصلاً مالکان اصلی این زمین‌ها چه کسانی بوده‌اند.

بسیاری گله‌مند هستند که اغلب مواقع هر ملکی را می‌خواهیم خرید و فروش کنیم یا مغازه‌ای را اجاره کنیم گفته می‌شود وقفی است و کار را کمی برایشان سخت‌تر می‌کند، این وضعیت ما را بدان داشت تا به واکاوی بیشتر این موضوع بپردازیم.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر در همین خصوص به ایسنا گفت: هر جایی از این شهر که قدم بگذاریم نشانه‌ای از وقف دیده می‌شود که این نشان از تدین مردم کاشمر در بحث موقوفات بوده است.

سید احمد حسینی با بیان اینکه اسناد وقف‌هایی که در گذشته انجام شده وجود دارد، افزود: وقف‌های اصلی کاشمر حدود دو قرن قدمت دارند. البته زمین‌های دیگری هم هستند که وقف نیستند و مالکان اصلی آن‌ها ۵ یا ۶ نفر بیشتر نبوده‌اند.

وی با اشاره به اینکه در واقع شهرستان کاشمر دو پلاک بزرگ شامل سسفد و سلطانیه دارد که مهمترین وقف‌ها را شامل می‌شود، اظهار کرد: اداره اوقاف و امور خیریه بر اساس موقوفاتی که در گذشته انجام شده در قنات مزرعه سسفد یک سوم و در قنات مزرعه سلطانیه به میزان تقریباً یک‌ دوم مالکیت دارد، سرچشمه قنات اراضی سسفد از حد مرز بین اراضی رزق‌آباد شروع می‌شود.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر بیان کرد: مرز اراضی سسفد هم مرز با قنات سلطانیه پس از آمدن به خیابان فاطمیه، دادگستری، بهبودی غربی، ضلع جنوب پارک بانوان به سمت چاه‌های مغان امتداد داشته و پس از عبور از ضلع غرب امامزاده سید محمد و کارخانه خوراک دام به سمت فاز ۵ مسکن مهر و تا حد فاصل جنگل سید مرتضی و در ادامه دانشگاه‌های آزاد، پیام نور و جهاد دانشگاهی رفته تا اینکه به همان مظهر قنات می‌رسد.

وی با بیان اینکه اکنون ۸۰ هکتار در ضلع شرق بلوار سجاد از موقوفه علی الکاسفی وقف است، افزود: حدود ۵۰ درصد شهر کاشمر مشمول اراضی سسفد و یک سوم آن موقوفه ابن علی الکاسفی است.

حسینی با اشاره به اینکه یک سوم از آب کوه سسفد هم که از کال سید مرتضی شروع می‌شود و جزء مالکیت موقوفه کاسفی است، تصریح کرد: اراضی سسفد با اراضی ملی در مجموع ۳۵۰۰ هکتار می‌شود که یک سوم آن وقف است.

وی ادامه داد: تنها موقوفه اراضی سسفد مربوط به موقوفه مظفرالدین سلطان ابن علی الکاسفی است که در سال ۱۳۳۲ هجری قمری یعنی ۱۱۳ سال قبل انجام شده و برابر وقف نامه موجود یک سوم از قنات و مزرعه سسفد به انضمام آبکوه آن وقف شده است.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر خاطرنشان کرد: نیت موقوفه عین وقف نامه به این شرح است، (بر مزار فایض الانوار حضرت امام‌زاده بزرگوار قدوه اولاد سیدالمختار و افتخار العتره الطاهره سراج المله الباهره سلطان الجن والانس سلطان سید حمزه الرضا علیه التحیه والثنا و هو الابن الامام الحلیم) … که اکنون متولی آن اداره اوقاف و امور خیریه است.

وی در خصوص اراضی سلطانیه که هم مرز با اراضی سسفد است، افزود: اراضی سلطانیه شامل اراضی دشت مغان، خیابان مدرس، حیدری، باقری، نیازمند، ترابی، بلوار شاهد، امام موسی صدر و بخشی از ۱۷ شهریور تا بیمارستان مدرس و...است.

حسینی ادامه داد: در پلاک سلطانیه ۳۷.۵ دانگ از ۸۰ دانگ موقوفه است که ۱۳ موقوفه شامل موقوفه سلیمانخانی، مصطفوی، ملامحمد واعظ، نوراله قاهری، یحیی طبیب، جلالی نوری، نورجهان، ملأ یحیی، جهانداری، حاج محمد شاهمرادی، حاجیه خانم و محمد و مریم شاهمرادی و عبدالعلی خان عرب جزء این موقوفات است.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر از موقوفه سلیمان خانی به عنوان بزرگترین موقوفه در اراضی سلطانیه یاد کرد که ۱۹ دانگ از ۸۰ دانگ جزء سهام این موقوفه است.

وی با بیان اینکه شش دانگ پلاک فیض‌آباد ۳۰۳۴ اصلی که ۴۰۰ هکتار می‌شود نیز وقف است و محدوده پلاک از جنوب بیمارستان مدرس شروع و تا رو روستای عشرت‌آباد ادامه دارد، گفت: این اراضی از موقوفه مصطفی قلی‌خان و بخشی از نیت آن وقف بر مسجد جامع است.

حسینی با اشاره به اینکه علاوه بر آنچه گفته شد برخی مغازه‌های شهر کاشمر، قسمت اعظم دور میدان مرکزی، کاروانسرای امین‌التجار و ... وقف است، بیان کرد: بسیاری از منازل مسکونی مغازه‌ها و مدارس خیابان قائم هم وقف است.

وی در پاسخ به این سؤال که اراضی سسفد را چگونه مشخص کرده‌اند، توضیح داد: با توجه به اینکه برابر وقف نامه بیش از ۱۳۰ سال قبل اراضی سسفد مشخص بوده که وقف شده لیکن در سال ۱۳۱۱ در دفاتر پلاک‌کوبی اداره ثبت اسناد این اراضی تثبیت و در سال ۱۳۱۳ هم تحدید حدود قانونی و نقشه‌برداری شده است.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر فرمان، زوار، شجاعی، مهربان، نساجیان و تعدادی دیگر را از جمله مالکین عمده اراضی سسفد اعلام کرد و افزود: خاندان این افراد از همان زمان بوده‌اند و به نسل‌های بعد به ارث رسیده است.

وی با بیان اینکه مدار کلی اراضی سسفد ۱۴۴ سهم است که سهم موقوفه ۴۸ سهم معادل یک سوم می‌شود، اعلام کرد: در بسیاری از اراضی بین مالکین و موقوفه در خصوص اراضی تقسیم‌نامه‌هایی نوشته شده و پلاک‌های فرعی همچون ضلع غرب خیابان جمهوری که کل بلوار جمهوری و امام رضا موقوفه و بلوک کمال‌الملک، دهخدا، شهاب ترشیزی و ظهوری را شامل می‌شود در سهم مالکیت مالکین قرار گرفته است.

حسینی با بیان اینکه هرچند در گذشته مالکین اصلی تعداد اندکی بودند اما با فروش آب و اراضی توسط مالکین به مرور زمان خرده مالک بسیار زیاد شده است، تصریح کرد: برخی اعتقادشان بر این است که اداره اوقاف در اراضی بیش از مالکیتش تصرف دارد در صورتی که این موضوع کاملاً اشتباه بوده است.

وی افزود: متأسفانه در برخی پلاک‌ها حق موقوفات تضییع شده به طوری که سند داریم اما زمین در تصرف متصرفین است و هیچ رابطه استیجاری با موقوفه ندارند، همچون اراضی منطقه حسین‌آباد به مساحت ۱۶ هکتار، یا منطقه شمال میدان معلم شامل فرهنگسرای شهرداری حدفاصل تا سیل بند امیرکبیر پلاک مشاعی به میزان ۱۹ هکتار بوده ولی تصرفات موقوفه به میزان مالکیتش نیست ولی اداره اوقاف پیگیر وصول حقوق موقوفه است.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه کاشمر در پایان ادامه داد: فلسفه وجود وقف کمک به جامعه است، واقفین با نیت و نظر مکتوب در وقف نامه اثر معنوی و جاودان از خود به یادگار گذاشته‌اند و باید تا قیام قیامت هم باقی بماند و این امانتی است نزد اداره اوقاف و متولیان مربوطه که باید در حفظ آن تلاش کنیم.