اکونومیست: اروپا از پس خود بر نمی‌آید چه برسد به اوکراین!

سرنوشت جنگ‌های فرسایشی به دست صنایع تسلیحاتی طرفین است و جنگ اوکراین نیز از این قاعده مستثنی نیست. طبیعتاً مجموع قدرت اقتصادی حامیان اوکراین از روسیه بیشتر است؛ اما به نظر می‌رسد که صنایع دفاعی روسیه در این جنگ عملکرد بهتری دارند.

به گزارش ایسنا، اکونومیست در گزارشی درباره دلایل ناتوانی اروپا در تامین نیازهای تسلیحاتی اوکراین نوشته است: اوج ضعف صنایع تسلیحاتی اوکراین و حامیان غربی‌اش را می‌توان در میزان استفاده از گلوله‌های توپخانه مشاهده کرد. اوکراین در اوج ضدحمله تابستانه خود روزانه ۷۰۰۰ گلوله توپ شلیک می‌کرد که به‌شکل چشمگیری بیشتر از روسیه بود. اما حالا شرایط تغییر کرده است. نیروهای مسلح اوکراین این‌روزها به طور میانگین ۲۰۰۰ گلوله توپ را در روز شلیک می‌کنند و روسیه ۱۰ هزار. بسیاری بحث بن‌بست در جنگ را مطرح می‌کنند، اما این خوش‌خیالی است. به گفته «جک واتلینگ»، عضو اندیشکده «رویال یونایتد سرویسز اینستیتوت» (RUSI) در لندن، غرب باید یک تصمیم مهم بگیرد. حامیان اوکراین یا باید تسلیحاتی که این کشور در جنگ نیاز دارد را به آن بدهند، یا شاهد این باشند که روسیه در موضع بالاتری قرار بگیرد؛ وضعیتی که بازگشت از آن ممکن نخواهد بود.

آمریکا و اتحادیه اروپا هر دو در ارسال کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین با مشکل مواجه‌اند. کنگره ایالات متحده بودجه ۶۱ میلیارد دلاری کاخ سفید برای اوکراین را تصویب نمی‌کند و در اتحادیه اروپا نیز تصویب بودجه ۵۴ میلیارد دلاری برای اوکراین با مخالفت مجارستان مواجه شده است. با آغاز جنگی تازه در غزه، اوکراین که نتوانست در ضدحمله پر سر و صدای خود دستاورد چندانی داشته باشد حالا به دنبال احیای جریان حمایت‌های نظامی غرب است؛ کمک‌هایی که به اذعان مقامات اوکراینی ادامه جنگ بدون آن‌ها برای کی‌یف ناممکن خواهد بود. آمریکا بزرگ‌ترین تأمین‌کننده تسلیحاتی اوکراین است؛ اما کاخ سفید و کنگره ایالات متحده تا امروز برای تصویب بودجه حمایتی جدید اوکراین به توافق نرسیده‌اند.

اخیراً رئیس مجلس نمایندگان آمریکا پس از دیدار با رئیس‌جمهوری اوکراین پشت درهای بسته، گفت که هنوز بر شروط خود برای تصویب بودجه حمایتی برای اوکراین تأکید دارد و تا زمان برآورده‌شدن آن‌ها اوکراین کمکی دریافت نخواهد کرد. جمهوری‌خواهان کنگره آمریکا علاوه بر یادآوری این نکته که مسائل داخلی آمریکا در اولویت قرار دارند، می‌گویند که کاخ سفید باید یک استراتژی ملموس و شفاف ارائه دهد که ارسال بودجه مضاعف به اوکراین را توجیه کند؛ راهبردی که مشخصاً نشان دهد تخصیص بودجه مضاعف به کی‌یف می‌تواند به پیروزی اوکراین در جنگ با روسیه ختم شود.

اروپا امید دارد که در نشست ماه میلادی آینده اتحادیه اروپا، اعضا بر سر تصویب بودجه برای الاوکراین به توافق برسند؛ اما با داغ‌تر شدن درگیری‌های حزبی در آمریکا و احتمال روی کار آمدن دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال آمریکا، اوکراین نگران است که مهم‌ترین حامی مالی و تسلیحاتی خود را از دست بدهد.

در گزارش اکونومیست آمده است: اروپا تا اینجا عملکرد چندان ضعیفی نداشته است. مجموع کمک‌هایی که این اتحادیه به اوکراین وعده داده از ۴۴ میلیارد دلار آمریکا در سال گذشته نیز فراتر رفت. آلمان به‌تنهایی ۱۷ میلیارد یورو به اوکراین کمک کرد و کشورهای نوردیک، از جمله سوئد و فنلاند نیز به حامیان اوکراین پیوسته‌اند. اما این حمایت‌ها یک‌دست نیست. به عنوان مثال، فرانسه تا امروز تنها ۵۰۰ میلیون یورو کمک کرده است. اتحادیه اروپا در مارس سال گذشته وعده داد که ظرف مدت یک سال (تا مارس سال میلادی جاری) یک میلیون گلوله توپ به اوکراین بفرستد، اما در شروع سال میلادی جاری، درحالی‌که تنها ۳ ماه فرصت برای اتحادیه اروپا باقی مانده، بروکسل تنها ۴۸۰ هزار گلوله توپ به کی‌یف ارسال کرده است. با این وجود، اروپا تاکید می‌کند که حتماً وعده خود را دست‌کم از نظر تعداد گلوله‌ها، محقق خواهد کرد.

در ماه میلادی جاری ناتو اعلام کرد که به تعدادی از کشورهای عضو این اتحاد نظامی کمک می‌کند تا ۱۰۰۰ فروند موشک سامانه پدافند هوایی پاتریوت خریداری کنند. ناتو بر اساس قوانین خود، حق ارسال سلاح به اوکراین را ندارد، اما می‌تواند با تامین مهمات و تسلیحاتی جدید برای کشورهای عضو خود، به آنان این فرصت را دهد تا تسلیحات و مهمات قدیمی خود را به اوکراین بفرستند. همچنین برنامه حمایت از تولید مهمات اتحادیه اروپا (ASAP) که از ماه اکتبر اجرا شد، ۵۰۰ میلیون یورو به تسریع تولید گلوله‌های توپخانه اختصاص خواهد داد. اما این‌ها فرایندهایی زمان‌بر هستند. در ۹ ژانویه کمیسیونر بازار داخلی اتحادیه اروپا پیشنهاد بودجه ۱۰۰ میلیارد یورویی برای تقویت صنایع دفاعی اروپا را مطرح کرد. او گفت که این طرح نه‌تنها به اوکراین کمک می‌کند، بلکه در صورت پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا و تصمیم او برای رها کردن ناتو، این طرح می‌تواند اروپا را در تامین امنیت خود یاری دهد. اما هنوز مشخص نیست که آیا کشورهای اروپایی از این پیشنهاد استقبال می‌کنند یا خیر.

به گزارش اکونومیست، هیچ کدام از این برنامه‌ها پاسخگوی نیازهای اضطراری اوکراین نیستند. روسیه هزینه‌های نظامی خود را امسال ۶۸ درصد افزایش داده و به ۶.۵ درصد تولید ناخالص داخلی رسانده است. به گفته وزارت دفاع استونی، تولید گوله توپخانه در روسیه امسال به ۴.۵ میلیون واحد خواهد رسید. «جاستین برونکر» عضو اندیشکده RUSI تخمین می‌زند که روسیه ماهانه ۱۰۰ موشک دوربرد می‌سازد؛ یعنی دو برابر ظرفیت تولید روسیه در روزهای نخست جنگ اوکراین.

تولید گلوله‌های توپ در آمریکا و اروپا نیز در حال افزایش است، اما از سرعت کافی برخوردار نیست. تولید گلوله‌های توپ ۱۵۵ میلی‌متری در آمریکا قرار است تا سال ۲۰۲۵ به ۱.۲ میلیون عدد در سال برسد که یعنی شش‌برابر ظرفیت تولید در سال میلادی گذشته. یک تحلیلگر دفاعی در موسسه تحقیقاتی «اِیجنسی پارتنرز» تخمین زده است که تولید این مهمات در اروپا نیز به ۱.۲۵ میلیون عدد در سال خواهد رسید؛ اما از آنجا که بر خلاف آمریکا، شرکت‌های تسلیحاتی اروپایی در بخش خصوصی هستند، نمی‌توان با قطعیت دراین‌باره صحبت کرد.

اروپا چهار شرکت تسلیحاتی اصلی در زمینه مهمات دارد: «راین متال» آلمان، BAE Systems بریتانیا، «نکستر» که متعلق به دولت فرانسه و «نامو» که متعلق به دولت‌های نروژ و فنلاند است. پس از جنگ سرد، این شرکت‌ها از کمیت محصولات خود کاسته و بر پیچیدگی آن‌ها افزودند. «تیم لاورنسون» از موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، می‌گوید که شرکت‌های تسلیحاتی بزرگ اروپا شبیه به صنعتگرانی شدند که محصولاتی ظریف و باکیفیت را در مقیاس کوچک تولید می‌کنند. مدیر انجمن صنایع هوافضا و دفاع اروپا (ASD) می‌گوید که این شرکت‌ها پیش از ایجاد خطوط تولید سریع و گسترش ظرفیت تولیدی خود، از دولت‌های اروپا خواستار قراردادهای چندساله و تضمین‌شده هستند.

مدیر شرکت تسلیحاتی نامو با بیان اینکه سفارش‌های این شرکت همین حالا هم نسبت به مارس ۲۰۲۲ سه برابر شده است، گفت ظرفیت تولید مورد نیاز اوکراین آنقدر بالاست که دولت باید در خطرات آن با این شرکت‌ها سهیم شود. اما قوانین رقابتی اتحادیه اروپا به کشورهای عضو آن اجازه نمی‌دهد تا مانند سرمایه‌گذاری‌های پنتاگون در صنایع دفاعی آمریکا، آن‌ها نیز مستقیماً در شرکت‌های تسلیحاتی سرمایه‌گذاری کنند.

تا امروز، پیشروترین تولیدکننده سلاح در اروپا شرکت راین متال بوده است. این شرکت وعده داده که تا پایان سال میلادی جاری ظرفیت تولید گلوله‌های توپ خود را به ۷۰۰ هزار عدد در سال افزایش می‌دهد و قرار است امسال مراکزی را برای تعمیر خودروهای زرهی در اوکراین افتتاح کند. بیشتر سفارش‌های این شرکت توسط دولت آلمان ثبت شده است. تحلیلگر دفاعی «اِیجنسی پارتنرز» این را با فرانسه مقایسه کرده و اشاره می‌کند که تولیدات تسلیحاتی در این کشور به‌هیچ‌وجه با لفاظی‌ها و وعده‌های امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری این کشور همخوانی ندارند.

به گزارش اکونومیست، یکی از راه‌های اروپا برای افزایش سریع تولیدات تسلیحاتی خود این است که مسئله کیفیت را کنار بگذارد. در این گزارش آمده است: وقتی گلوله‌های توپخانه قرار است از لوله‌های مستهلک تسلیحات اوکراین شلیک شوند، دیگر چه نیازی است که از دقت بالای مورد نیاز در سلاح‌های غربی بهره‌مند باشند؟ همچنین رعایت مقررات انبارداری طولانی‌مدت برای این گلوله‌ها که قرار است ظرف مدت چند روز در اوکراین مصرف شوند، بیهوده است. در جنگ‌های فرسایشی همواره کمیت نسبت به کیفیت در اولویت است.

اگر حمایت‌های آمریکا قطع شود، اروپا امسال در کمک به بقای اوکراین در برابر روسیه به مشکل برخواهد خورد. در درازمدت نیز با بلاتکلیفی درباره تداوم حمایت آمریکا، اروپا راهی ندارد جز اینکه صنایع دفاعی خود را احیا کند. مدیر شرکت تسلیحاتی نامو به اکونومیست گفت: ما فناوری لازم را در اختیار داریم؛ حال باید ظرفیت تولید را ایجاد کنیم. راهی به جز این نداریم.