منطقي و " ايران خودرويي" كه از بزرگترين دست انداز عمرش سالم عبور نكرد

اين روزها بحثهاي متفاوتي درباره عملكرد منوچهر منطقي مديرعامل سابق گروه صنعتي ايران خودرو در محافل خودرويي و مطبوعاتي در جريان است . معمولاً جوان تر ها و كساني كه سابقه پستي و بلندي هايي را كه اين گروه صنعتي از ابتداي دهه 80 با آن مواجه بوده است ، نمي دانند خيلي با اين تغيير موافق نيستند . اما كساني كه تا حدودي از گذشته و حال و كمي هم از رويدادهاي پشت پرده بازار خودروي ايران خبر دارند ، معتقدند اين تغيير بايد حداقل يكي دو سال پيش صورت مي گرفت .

اصل موضوع برمي گردد به رهبري بازار خودرو ايران . تا پيش از متوقف شدن توليد پيكان همواره سهم بازار " ايران خودرو" در ايران اختلاف فاحشي با ديگر رقيبش سايپا داشته و مهمترين راه جذب نقدينگي بازار خودروي ايران پيكان بوده است . اين فقط به ايران خودرو مربوط نمي شود . شبكه گسترده اي از قطعه سازان و مجموعه سازان از اين طريق ارتزاق مي كردند و ايران خودرو نيز با تكيه بر درآمد حاصل از فروش پيكان به گسترش سرمايه گذاري هاي خود ادامه مي داد .

در سالهاي انتهاي دهه هفتاد و ابتداي دهه 80 كه بحث خودروي ملي جديد مطرح شد و خودروي سمند براي پاسخگويي به اين بحث در حال عرضه بود رئيس وقت سازمان گسترش كه تازه به اين سمت منسوب شده بود و از نسل جديد از مهندسان فعال در صنعت خودرو بود مخالف اين بحث بود . و همگان از اين مخالفت متعجب بودند . شايد او اين حال و روز را براي ايران خودرو پيش بيني كرده بود .

اما پس از گذشت رويدادهايي متعدد قرار شد منطقي سياستهاي جديدي را در بزرگترين گروه خودروسازي ايران پيش بگيرد كه در مقابل اين چالش بزرگ يعني حذف پيكان و يافتن جايگزيني براي آن توانمندي هاي لازم را داشته باشد . بعبارت ديگر اصلي ترين وظيفه منطقي اين بود كه اين شركت از بزرگترين دست انداز تاريخش به سلامت بگذارند . اما اين اتفاق رخ نداد . يپكان بدون اينكه جايگزين مناسب و مورد قبولي براي مصرف كنندگان ايراني (عرضه شده از سوي ايران خودرو ) داشته باشد خداحافظي كرد و به جاي آنكه سمند و پژو و ... جايگزين آن شود ، پرايد تا حدودي جايش را گرفت . به يكباره درآمدهاي هنگفت ايران خودرو كه بزرگترين تكيه گاه اين شركت بود كاهشي شديد يافت و اين گروه و انبوهي از مجموعه سازان و قطعه سازان را با بحران مالي روبرو كرد .

از سوي ديگر عريض و طويل بودن اين گروه صنعتي هيچگاه كاهش ملموسي پيدا نكرد و سياستگذاران اين گروه صنعتي هيچگاه نتوانستند راهكارهاي خلاقانه و هوشمندانه اي براي حل اين بحران نقدينگي پيدا كنند . شركتهاي زير مجموعه نيز كه در راستاي تبديل شدن به شركتي مطابق با استاندارد جهاني و از جمله كاهش هزينه ها ، انعطاف پذيري و ... با قرار گرفتن در ليست فروش فروخته نشدند و يا بهتر بگوئيم بسيار دير و زماني واگذار شدند كه بهاي خود را از دست داده بودند .

وعده هاي متعددي داده شد كه فلان خودروي 4 ميليون توماني ، 5 ميليون توماني و ... تا فلان ماه ديگر به بازار مي آيد و مردم و مطبوعات به واقعيت نداشتن چنين خبرهايي چنان اطمينان يافتند كه اكنون اگر هم عرضه شود كسي باور نمي كند .

در بحث طرح ال 90 نيز اين گروه صنعتي عملكرد مثبتي را به نمايش نگذاشت تا بحران مالي طي 4 سال اخير همچنان اثرات مخرب خود را بيشتر نمايان كند . با اين اوصاف همگان انتظار داشتند وقتي شرايط بهبود نمي يابد و طرحهاي مديران و سياستگذاران اجرايي يكي پس از ديگري شكست مي خورد بايد عنان اين ارابه بزرگ را به فرد ديگري واگذار كرد كه شايد با تاخير اكنون روي داده باشد . البته اين بدان معني نيست كه منطقي مدير كوچكي است يا تلاش خود را صورت نداده است به اعتقاد نگارنده بهتر بود همان زمان مديري براي صنعت خودرو انتخاب شود كه اصالتاً از صنعت خودرو بر آمده باشد . ضمن آنكه مديران توانمند نيز گاهي از امتحان هاي بزرگ بيرون نمي آيند يا در دوره هايي با ركود مواجه مي شوند چنانكه در كمپاني هاي بزرگ جهان نيز مي بينيم مديران بسيار بزرگ جاي خود را به مديران جديد و خلاق مي دهند.