| |
شمارش معکوس برای آغاز جام جهانی نوزدهم در آفریقای‌جنوبی از مدت‌ها پیش آغاز شده است. قاره سیاه کمتر از یک سال دیگر میزبان مهم‌ترین رخداد فوتبال جهان خواهد بود. این در حالی است که یکی از بزرگ‌ترین گرفتاری‌ها روی هیجان ناشی از فرارسیدن این رقابت‌ها سایه انداخته است؛ ایدز. و فوتبال یکی از ورزش‌هایی است که مقابل این مرض مصونیت ندارد. آفریقای جنوبی بتازگی کارهایی را در حوزه آگاهی‌بخشی آغاز کرده است.
کریس بارکلی 28 ساله عاشق هیجان و ماجراجویی است. این بازیکن فوتبال پس از شروع فوتبال در کودکی‌اش در شهر ایتاکای آمریکا، چهار سال پیش راهی دیار غربت شد. او ناچار بود راهی کشوری شود که فوتبال در آنجا مهم‌ترین رشته ورزشی به شمار می‌آید. کشورهای زیادی پیش روی او قرار داشتند اما او نمی‌خواست راهی اروپا شود. رفتن به اروپا برای او بیش از اندازه آسان به نظر می‌رسید؛ او راهی آفریقا شد.
بارکلی در سال 2005 راهی بوتسوانا شد؛ همسایه شمالی آفریقای جنوبی. او به باشگاهی رفت و صمیمانه هم مورد استقبال قرار گرفت. همه چیز بر اساس برنامه پیش می‌رفت. باشگاه موفق بود اما این بازیکن آمریکایی زمانی متوجه موضوعی نگران‌کننده شد؛ تیم او بارها و بارها ناچار بود از بازیکنانش چشم‌پوشی کند. آنها دیگر به تیم نمی‌آمدند، گفته می‌شد آنها دچار بیماری شده‌اند. بارکلی زمانی متوجه شد که آنها درگذشته‌اند اما هیچکس به او نمی‌گفت این بازیکنان به چه علت درگذشته‌اند. او فکرش را هم نمی‌کرد؛ علت مرگ آنها مرض «ایدز» بوده است.
بارکلی نمی‌خواست مرگ بازیکنان بیشتری را شاهد باشد. او به پروژه‌ای پیوست که نامش «Grassroot Soccer» بود.
چهار بازیکن سابق آمریکایی و همچنین زیمبابوه‌ای در سال 2002 تصمیم گرفتند در زیمبابوه گروهی را پایه‌ریزی کنند که علیه ویروس HIV مبارزه کند. این گروه از محبوب‌ترین رشته ورزشی به‌عنوان رسانه استفاده می‌کند.
بارکلی اکنون می‌گوید: «جام جهانی، جامعه جهانی را در اختیار ما قرار می‌دهد. ما حق نداریم این فرصت را از دست بدهیم». او از ماه‌ها پیش توری را در آفریقای‌جنوبی، میزبان جام جهانی آغاز و رقابت‌هایی را برای کودکان سازماندهی کرده، دوره‌های آموزشی را برای مربیان تدارک دیده و بروشورهایی را هم توزیع می‌کند و به دنبال یافتن همکارانی جدید است. ایده این پروژه در این فاصله در 12 کشور آفریقایی اجرایی شده است.
بارکلی می‌افزاید: «روشنگری مهم‌ترین کار است. تنها از این راه می‌توان «تابو»ها را شکست». ایدز همچنان یکی از بزرگ‌ترین موانع رشد و پیشرفت آفریقای‌جنوبی به شمار می‌آید. به گفته سازمان بهداشت جهانی 7/5 میلیون نفر به این ویروس مبتلا هستند. سرعت انتشار ویروس HIV در آفریقا در گروه سنی 15 تا 49 سال به 18 درصد می‌رسد.
بارکلی می‌گوید: «هیچکس نمی‌خواهد در این باره به طور رسمی صحبت کند». او در عین حال از نقش سیاست در این باره انتقاد کرد و رفتار سهل‌انگارانه دولت در برابر این بیماری را یکی از دلایل این موضوع دانست. مانتو چابالالا- ام‌سیمانگ، وزیر سابق بهداشت آفریقای‌جنوبی خوردن آبلیمو و سیر را در برابر ایدز موثر دانسته و توصیه کرده بود. ایدز بویژه در فوتبال مردان موضوعی است که مورد چشم‌پوشی قرار می‌گیرد. فوتبالیست‌ها در رسانه‌ها با شیوه زندگی برتر تصویر می‌شوند و به خاطر داشتن فرزند فخرفروشی می‌کنند.
اروین خوزا، یکی از معدود افرادی است که با این بیماری برخوردی راحت دارد. او در سوتو یکی از افراد قدرتمند در فوتبال آفریقای جنوبی است. دختر او 3سال پیش به دلیل ابتلا به ایدز درگذشت. او به واسطه همسرش سیزوه موآتنگ، یکی از ملی‌پوشان سابق فوتبال به این بیماری مبتلا شده بود.
خوزا در مطبوعات به طرح این موضوع پرداخت و به دنبال آن با ستایش نلسون ماندلا «پدر جمهوری» روبه‌رو شد. کریس بارکلی در این باره ابراز داشت: «بازیکنان فوتبال به‌عنوان قهرمان مورد ستایش قرار می‌گیرند. با این حال باید در میان آنها هم تمایز قائل شد و اشتباه آنها را نیز فاش کرد». افرایم نماتسورانی، پزشک تیم موروکا اسوال لوز با گرفتن موضعی تهاجمی به روزنامه ساندی تایمز چاپ آفریقای جنوبی گفت او بارها و بارها با چندین بازیکن مبتلا به بیماری روبه‌رو شده است.
او گفت بر اساس تخمین‌هایش از هر 6 بازیکن لیگ دسته اول یک نفر مبتلا به ویروس HIV است. او به پیامدهای این آمار اشاره داشته و می‌گوید: «ورزش‌هایی که کارکرد بالایی را می‌طلبند، فرد را از نظر ایمنی ضعیف‌تر می‌کنند».
کریس بارکلی می‌گوید: «فوتبالیست‌ها باید به جوانان نشان دهند آنها در آفریقای جنوبی می‌توانند از چه امتیازهایی برخوردار باشند». او وقتی در نواحی فقیر با کودکان صحبت می‌کند، به یاد مجیک جانسن می‌افتد.
این بازیکن معروف تیم بسکتبال لس‌آنجلس لیکرز در نوامبر 1991 دریافت دچار ایدز شده است اما در سال 1992 همراه با تیم ملی بسکتبال آمریکا قهرمان رقابت‌های بسکتبال بازی‌های المپیک بارسلون شد. او هنوز هم باید با این مرض سر کند. بارکلی می‌گوید: «زمانی که بازیکنی مبتلا به ایدز با چهره‌ای مثبت ترسیم می‌شود، می‌تواند الگویی برای همه باشد».
اما این تصور بسیار خوشبینانه است، مبتلایانی که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند بیماری‌شان را مخفی کنند، در آفریقا از سوی بستگان، دوستان و همبازیان طرد می‌شوند. آنها زندگی می‌کنند و در تنهایی می‌میرند. آن هم در جامعه فوتبال كه نیاز به روشنگری بسیار زیاد است.
برای بسیاری از اهالی آفریقای جنوبی روشن نشده که HIV دیگر به معنای مرگ حتمی نیست و داروها می‌توانند عمر مبتلایان را تا سال‌ها افزایش بدهند. پیش از جام جهانی بسیاری از گروه‌ها قصد دارند برای این هدف تلاش کنند. حتی در لیگ فوتبال هم نخستین پیام‌ها درباره بحث آزادانه درباره ایدز به گوش می‌رسد. کریس بارکلی این همه را تنها یک «شروع» می‌داند.
