خشکسالی دامن خرسها را نیز گرفت

مهر: حمله یک قلاده خرس سیاه آسیایی به یک روستا در کرمان نشان از تخریب وسیع زیستگاه این گونه منحصر بفرد و در معرض انقراض به دلیل خشکسالی و کاهش منابع تغذیه حیوان و نبود منطقه حفاظت شده دارد.

هر چند که حمله روز گذشته یک قلاده خرس سیاه آسیایی به مرد روستایی در شهرستان جیرفت که اتفاق افتاد و منجر به ترس روستائیان و عشایر محلی مناطق جنوبی استان شد اما از یک منظر نیز می تواند به عنوان دومین نشانه از حضور این حیوان در معرض انقراض از خرداد ماه سال گذشته در مناطق جنوبی استان کرمان باشد و بسیار مورد توجه علاقمندان محیط زیست جانوری در دنیا قرار خواهد گرفت و نشانه ای از عدم انقراض نسل این حیوان در طبیعت است.

قبل از تصویربرداری از این حیوان که سال گذشته صورت گرفت خرس سیاه آسیایی از جمله گونه های جانوری محسوب می شد که منقرض شده است و هیچ دلیل مستندی بر وجود این حیوان در عرصه های طبیعی جنوب استان وجود نداشت و به گفته مدیرکل محیط زیست استان کرمان تنها نشانه از وجود این حیوان اظهارات اهالی این مناطق بود.

خوشبختانه خرداد ماه سال گذشته یک گروه آماتور موفق به فیلمبرداری از این حیوان منحصر بفرد در جنوب استان شدند که پس از آن این حیوان بار دیگر از حیوانی منقرض شده به حیوانی در معرض انقراض تبدیل شد و مورد توجه علاقمندان به محیط زیست قرار گرفت و تلاشهایی در راستای حفظ این گونه جانوری در استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان که قلمرو زندگی این حیوان محسوب می شوند، آغاز شد. هر چند این تلاشها همگی تئوری بود و کمتر اقدام عملی و تخصصی برای این حیوان صورت گرفت.

اما عملا حمله روز گذشته این حیوان به یک روستا در شهرستان جیرفت که منجر به زخمی شدن یک نفر از اهالی این روستا شده است مهمترین دلیل وجود این حیوان در حیات وحش و اولین ارتباط نزدیک این حیوان با انسان پس از گذشت سالها بوده است که نشان از نزدیک شدن این گونه نادر جانوری به محل زندگی انسانها دارد و بیم آن می رود که به دلیل نا آگاهی افراد بومی و محلی و یا حضور افراد سودجو در منطقه، تداوم نسل این حیوان در معرض انقراض با تهدید مواجه شود.

از سوی دیگر نزدیک شدن این حیوان به مناطق روستایی و حمله به حیوانات اهلی نشان از این مسئله تلخ دارد که خشکسالی های پیاپی در مناطق زیستی این حیوان موجب تخریب عرصه زیستی این حیوان و از بین رفتن منابع تغذیه خرس سیاه آسیایی شده است و این حیوان که توانسته بود سالها خود را از دید انسان مخفی نگه دارد مجبور به حمله به حیوانات اهلی شده است.

هر چند تاکنون هیچ گزارش رسمی نسبت به شکار این حیوان دریافت نشده است اما مهمترین مسئله ای که در حال حاضر این حیوان را تهدید می کند تخریب و کوچکتر شدن محیط زندگی این حیوان است که به دلیل خشک شدن عرصه های طبیعی و کاهش حیواناتی است که این خرس از آنها تغذیه می کند در این میان از بین رفتن چشمه ها و منابع آبی نیز در کوچ این حیوانات به سمت محل زندگی انسانها بسیار تاثیرگذار است.

از این نکته نیز نباید به آسانی گذشت که وجود جاده های پرتردد در محل زندگی این حیوانات نیز ادامه حیات این حیوانات را تهدید می کند و متاسفانه هیچ منطقه محافظت شده ای برای ادامه حیات این حیوان هنوز ثبت نشده است.

خوشبختانه اداره کل حفاظت محیط ‌زیست کرمان بعد از سال‌ها برای تبدیل این مناطق به منطقه حفاظت شده طرحی در دست دارد که امیدواریم هرچه سریعتر این مناطق مورد توجه سازمان حفاظت محیط ‌زیست قرار گیرد.

فرد روستایی که مورد حمله این خرس قرار گرفته است در این زمینه می گوید در ساعات ابتدایی شب به دلیل سر و صدا از محل نگهداری مرغ ها برای سرکشی به مرغداری رفتم که متوجه حضور یک خرس بزرگ در مرغداری شدم که تعداد زیادی از مرغها را تلف کرده بود.

وی افزود: با چوبی که در دست داشتم به طرف حیوان حمله کردم و یک ضربه به سر خرس زدم که در نهایت منجر به دور شدن حیوان از محل نگهداری حیوانات شد.

این فرد روستایی می گوید: پس از مدتی سرکشی به اطراف و اینکه خیالم از فرار خرس راحت شد خوابیدم اما در یک لحظه متوجه شدم خرس روی بدم افتاده و سعی دارد سرم را گاز بگیرد که با تقلایی که کردم و کمک دخترانم خرس با دیدن چوب دستی فرار کرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کرمان در زمینه اقدامات صورت گرفته برای حفظ این گونه منحصر بفرد جانوری گفت: از زمانی که وجود این خرس در مناطق جنوبی استان ثابت شده است هم از طرف سازمان مرکزی و ادارت استانی اقدامات مناسبی صورت گرفته و کار تحقیقاتی برای مشخص شدن زیستگاه خرس سیاه آسیایی در استان کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان آغاز شده است.

عباسعلی دامنگیر افزود: در استان کرمان کار شناسایی این گونه با جدیت در حال انجام است و امیدواریم در نهایت موجب ارتقاء سطح حفاظتی مناطق محل زندگی این حیوان شود.

وی افزود: آگاه سازی اهالی بومی در زمینه وضعیت زیستی این حیوان از اقدامات دیگر است که تاثیر بسیار زیادی در حفظ این حیوان خواهد داشت.

دامنگیر افزود: دلیل اصلی که این خرس به مناطق روستایی نزدیک شده است و به یکی از اهالی روستا حمله کرده است، خشکسالی پیاپی سالهای اخیر و تخریب زیستگاه محل زندگی این حیوان است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کرمان افزود: حضور این حیوان در روستا و حمله به حیوانات اهلی و یک فرد روستایی نشان از گرسندگی حیوان دارد و اینکه نتوانسته است غذای مورد نیاز خود را در عرصه طبیعی محیا کند.

وی افزود: این حیوان منزوی است و باید در شرایط سختی قرار گیرد که به انسانها نزدیک شود.

دامنگیر عنوان کرد: همه گونه های گوشتخوار حیات وحش به طور طبیعی خطرناک هستند و مردم باید اقداماتی در خصوص بالا بردن امنیت حیوانات اهلی و محل زندگی خود انجام دهند که می توان به حصارکشی محل زندگی اشاره کرد.

وی افزود: با توجه به احتمال کمبود منابع غذایی این حیوان منحصر بفرد درصدد تغذیه دستی این حیوان هستیم همچنین اقداماتی نیز برای تامین آب این حیوانات نیز در محل زندگیشان با ایجاد آبشخور درحال انجام است.

وی اضافه کرد: به زودی پاسگاه حفاظت محیط زیست در محل زندگی این حیوان نیز ایجاد خواهد شد.

دامنگیر افزود: آگاه سازی روستائیان برای حفظ نسل این جانور بسیار مورد اهمیت است و خسارات وارد شدن به فرد روستایی که مورد حمله خرس قرار گرفته است نیز پرداخت خواهد شد.

وی گفت: خرس سیاه آسیایی یکی از نادرترین گونه های جانوری ایران در جهان است که در سالهای اخیر در زیستگاههای قبلی خود دیده نشده بود.

دامنگیر با اشاره به خطر انقراض این حیوان از مسئولان و مردم محلی خواست جهت حراست از این گونه جانوری با محیط زیست همکاری لازم را به عمل آورند.

وی یادآور شد: این گونه حیوانی در حال انقراض است و مردم منطقه نیز باید در جهت حفظ خرس سیاه آسیایی در جنوب استان کرمان به خصوص در زمینه حفظ زیستگاه این حیوان همکاری کنند.

خرس سیاه آسیایی به نسبت خرس‌های دیگر دنیا جثه‌ متوسطی دارد و بدن آنها از موهای سیاه‌ رنگ پوشیده شده است و بر روی سینه‌شان موهای سفید رنگی دارند که مانند گردن‌بند است اما رفتار تهاجمی این حیوان به مراتب از خرس های بزرگ بیشتر است.

این حیوان نیز مانند خرس‌های دیگر درست مانند انسان‌ها با کف پایشان راه می‌روند و ردپایشان روی خاک شبیه ردپای انسان است آنها دم بسیار کوچکی دارند و مانند خرس‌های دیگر این حیوان کمیاب از مواد گیاهی مانند میوه و جوانه تغذیه می‌کند.

بیشتر از سایر خرس‌ها از درخت بالا می‌رود و از میوه‌ درختان "داز" درختی شبیه به نخل زینتی با میوه‌های گرد و گوشتی با هسته درشت، انجیر، زیتون و سایر میوه‌ها می‌خورد علاوه بر مواد گیاهی از حشرات، مهره ‌داران کوچک، نوزاد پستانداران و گاهی دام اهلی هم تغذیه می‌کند و گاهی اوقات به نخلستان‌ها دستبرد می‌زند.

توله خرس‌های سیاه اغلب در زمستان به دنیا می‌آیند و توله خرس‌های تازه به دنیا آمده خیلی کوچک‌ هستند و وزن معادل 300 گرم دارند.

در این میان این نکته قابل تامل است که حضور این خرس درست در زمانی روی داده است که از لحاظ طبیعی بیشترین احتمال وجود منابع غذایی برای این حیوان وجود دارد و این نکته که در طول زمستان که منابع غذایی کاهش می یابد حیات این حیوان با چه چالش هایی مواجه خواهد شد، نگران کننده است.