خـــاويــار خــزر؛ از صبحانه اوبـاما تا خـطر انـقـراض

بي‌بي‌سي در گزارشي اعلام كرد در حالي که رسانه‌هاي داخلي در ايران مي‌گويند که کشورهاي ساحلي درياي خزر در سال آينده خورشيدي صادرات خاويارشان را متوقف خواهند کرد، نماينده ايران در اجلاس شيلات پنج کشور ساحلي درياي خزر گفته است که اين کشورها هنوز درباره سهميه صيد ماهي خاوياري به توافق نرسيده‌اند و اين به معناي توقف صادرات نيست.

به گزارش ايسنا، شبكه خبري بي‌بي‌سي در گزارشي با عنوان "خاويار خزر؛ از ميز صبحانه اوباما تا خطر انقراض" نوشت كه پيشتر کشورهاي ساحلي درياي‌خزر در جريان اجلاسي که نمايدگان شيلات آنها در بندر انزلي برگزار کرده بودند درصدد مشخص کردن سهميه برآمدند اما به علت ترک اين اجلاس توسط نماينده روسيه متن پيش‌نويس به تصويب نهايي کشورهاي ساحلي نرسيده بود.

سال صادراتي خاويار حدودا از فروردين آغاز مي‌شود و کشورهاي ساحلي هنوز شش ماه براي تعيين سهميه سال آينده خود فرصت دارند.

محمد پورکاظمي ـ رييس موسسه ماهيان خاوياري و نماينده دولت ايران در اجلاس کشورهاي ساحلي در بندر انزلي ـ که تيرماه امسال برگزار شد، گفت که اين به معناي توقف صادرات خاويار خزر نيست.

پورکاظمي تصريح كرد که حضور همه کشورهاي ساحلي براي رسيدن به توافق نهايي لازم بود و در غياب روسيه امضاي سند امکان‌پذير نبود.

چهار کشور ديگر ساحلي درياي‌خزر يعني ايران، جمهوري آذربايجان، قزاقستان و ترکمنستان با ارسال نامه مشترکي همراه با پروتکل توافقي چهار کشور حاضر در نشست بندرانزلي، از دولت فدرال روسيه درخواست کرده‌اند تا پروتکل را امضا و آن را به ايران که رياست دوره‌اي اجلاس کميسيون منابع زنده درياي خزر را برعهده دارد، ارائه کند.

در ادامه اين گزارش آمده است: ماهيان خاوياري خزر که به علت عمق زياد دريا در بخش جنوبي که عمده آن در سواحل ايران است، زيست مي‌کنند 90 درصد خاويار جهان را تامين مي‌کنند.

خاويار خزر يکي از خوراکي‌هاي گرانقيمت در جهان است که معمولا در ميهماني‌هاي رسمي مقام‌ها سرو مي‌شود و از جمله در صبحانه کاري ولاديمير پوتين ـ نخست وزير روسيه ـ به افتخار حضور باراک اوباما ـ رييس جمهور آمريکا ـ در تير ماه امسال در مسکو سرو شد.

درآمد حاصل از استحصال خاويار در درياي خزر، ساليانه يک ميليارد دلار تخمين زده مي‌شود. ماهي خاوياري يکي از قديمي‌ترين گونه‌هاي زيستي در جهان است که قدمت آن به پيش از وجود دايناسورها مي‌رسد و به همين دليل از آن به عنوان "فسيل جهان" ياد مي‌شود.

يك کارشناس محيط زيست در تهران مي‌گويد که در مجموع پنج نوع ماهي در درياي‌خزر وجود دارد که خاويار توليد مي‌کند. قدمت ماهي‌هاي خاوياري به 400 ميليون سال قبل مي‌رسد.

در پي فروپاشي اتحاد شوروي که انحصار دولتي صيد ماهي خاويار را در چهار کشور روسيه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوري آذربايجان از ميان برداشت، صيد بي‌رويه ماهي خاويار در اين کشورها آغاز شد، تا آنجاکه نسل اين ماهي در درياي خزر در خطر انقراض قرار گرفته است.

کشورهاي ساحلي درياي خزر براي حفظ نسل ماهيان خاوياري از چند سال پيش درصدد تعيين سهميه برآمدند. بر اين اساس کل کشورهاي ساحلي مي‌توانند سالانه 90 تن ماهي صيد کنند که از اين ميزان ايران با بيشترين سهم 42 تن سهميه دارد اما به‌گفته کارشناسان اين سهميه از سوي کشورها رعايت نمي‌شود.

محمد پورکاظمي در اين خصوص مي‌گويد که کشورهاي ساحلي درياي خزر در سال‌هاي اخير اگرچه صادرات خاويار را کاهش داده‌اند اما توزيع آن را در بازهاي داخلي و منطقه‌اي افزايش داده‌اند.

مرکز تحقيقات ماهيان خاوياري ايران يک سال پيش نتايج تحقيقاتي را منتشر کرد که نشان مي‌داد تا سال 1400 خورشيدي يعني 12 سال ديگر ذخاير خاويار درياي خزر به صفر خواهد رسيد.

علاوه بر صيد بي‌رويه، آلودگي ناشي از استخراج نفت و گاز نيز از عوامل جدي تهديدکننده ماهي خاويار و ديگر آبزيان درياي خزر است.

ايران مي‌گويد که براي حفظ ذخاير و منايع آبزي و جلوگيري از انقراض نسل برخي گونه‌ها نيازمند عزم جدي ملي و بين‌المللي کشورهاي حاشيه درياي خزر است.

روسيه، ترکمنستان، قزاقستان، جمهوري آذربايجان و ايران کشورهاي ساحلي درياي خزر هستند اما از ميان اين پنج کشور فقط روسيه و ايران محدوديت‌هايي براي صيد ماهي خاوياري اعمال کرده‌اند.