پست الكترونيك ايراني ناكام ماند

معاون شركت فناوري اطلاعات ايران خبر داده اين شركت تاكنون براي بيش از 3 هزار كاربر اينترنت كشور، پست الكترونيك ملي را فعال كرده است.

اين در حالي است كه وزارت ارتباطات در تاريخ 21 فروردين 1387 اعلام كرده بود تعداد كاربران ايميل ملي 4500نفر است. بدين‌ترتيب با فرض صحت اظهارات اين مقام مسئول در شركت فناوري اطلاعات، تعداد كاربران ايميل ملي طي 18 ماه گذشته حدود 33 درصد و معادل 1500 نفر كاهش نشان مي‌دهد كه اين امر براي طرحي با نام ايميل ملي به منزله شكستي آشكار تلقي مي‌شود.

به گزارش همشهري، متن كامل اظهارات علي اصغر انصاري معاون شركت فناوري اطلاعات بدين شرح است: « 17 آذر 1388 –ايرنا: معاون شركت فناوري اطلاعات ايران از راه‌اندازي پست الكترونيك (ايميل) ايراني با آدرس iran.ir در آينده نزديك براي عموم مردم خبر داد.

علي اصغر انصاري در گفت‌وگو با ايرنا افزود: هم‌اكنون امكان استفاده از ايميل ملي براي مديران دستگاه‌هاي دولتي فراهم شده است و آنها مي‌توانند با مراجعه به درگاه خدمات الكترونيكي ايران به آدرس www.iran.ir نسبت به ايجاد ايميل اقدام كنند.

وي يكي از ويژگي‌هاي ايميل ايراني را حفظ امنيت بيشتر اطلاعات عنوان كرد و افزود: درصورت استفاده از آن اطلاعات ايميل در داخل كشور گردش مي‌كند و مانند ايميل‌هاي غيرايراني نظير ياهو، جيميل و هات‌ميل كه در خارج از كشور ميزباني مي‌شوند، اطلاعات به خارج از كشور منتقل نمي‌شود. انصاري گفت: شركت فناوري اطلاعات ايران تاكنون براي بيش از 3 هزار كاربر اينترنت كشور، پست الكترونيكي ملي را فعال كرده است.»

براساس گزارش همشهري، علي‌اصغر انصاري كه پيش‌تر مديركل دفتر امور اجرايي فناوري اطلاعات وزارت ارتباطات وفناوري اطلاعات بود در تاريخ 21/1/87 در خبري كه ايسنا با كد خبر: 8612-14858 مخابره كرده و هنوز روي سايت اين خبرگزاري قابل دسترس است اعلام كرده بود: « از تاريخ 28 مهر 86 تا پايان اسفند 86 حدود 4500 نفر از مديران دولتي و افراد واجد شرايط در سايت ايران‌دات‌آي‌آر داراي ايميل شده‌اند ولي ارائه اين سرويس براي عموم مردم در دستور كار نيست.» اين دو خبر هنوز روي گوگل قابل جست‌وجوست.

شايد بهتر بود يا آمار صفحه اول mail.iran.ir كه همين عدد 3هزار كاربر را اعلام مي‌كند، تصحيح مي‌شد يا لااقل اين مقام مسئول به اظهارات قبلي خودش در 18 ماه پيش مراجعه مي‌كرد تا در بيان آمار و اعداد دچار تناقض نشود.

بخشنامه معاون اول رئيس‌جمهور

در تاريخ31/4/86 نمايندگان ويژه رئيس‌جمهور در اجراي تبصره 13 قانون بودجه سال 1386، معاونت فناوري اطلاعات وزارتICT را مكلف به راه‌اندازي درگاه (پرتال) واحد دولت الكترونيك كردند و بر همين اساس بخشنامه‌اي به شماره 106753/38438 مورخ 3/7/1386 از سوي معاون اول رئيس‌جمهور مبني بر ارائه خدمت پست الكترونيك توسط درگاه خدمات الكترونيكي ايران به مديران دستگا‌ه‌هاي دولتي صادر شد.

در خبري كه در اين زمينه در سايت شوراي اطلاع‌رساني دولت منتشر شده، تصريح گرديده بود: بيش از ٩٥ درصد نشاني‌هاي پست الكترونيك كاربران ايراني در سايت‌هاي غيرايراني نظير gmail ‎، yahoo و hotmail ثبت شده است و اكثر سايت‌هاي ايراني كه سرويس پست الكترونيك ارائه مي‌كنند، در خارج از كشور ميزباني مي‌شوند.

مديران ارشد كشور نيز معمولا از همين پست‌هاي الكترونيك استفاده مي‌كنند كه اين امر در بخشنامه معاون اول رئيس‌جمهور از نظر امنيتي و اعتبار كشور به صلاح دانسته نشده است. براساس بخشنامه جديد دولت، تمام مديران دولتي موظف شدند آدرس ايميل خود را از طريق سامانه پست الكترونيك امن ملي IRAN.IR دريافت كنند.

از ايميل ملي تا ايميل غيرملي

اساسا سابقه ملي كردن اينترنت در ايران به چند سال پيش برمي‌گردد يعني زماني كه معاون آي‌تي وزارت ارتباطات از طرح اينترنت ملي و بودجه يك ميليارد دلاري آن خبر داد؛ طرحي كه بسياري از كارشناسان نسبت به ابعاد آن دچار ابهام بودند و به همين دليل مجلس به آن رأي نداد و بعدها دولت بودجه مستقل و البته كلاني از محل اعتبارات داخلي شركت‌هاي مخابرات به آن اختصاص داد.

از زماني كه بحث ايميل ملي مطرح شد نيز بسياري از كارشناسان نسبت به موفقيت اين طرح دچار ابهام و ترديد بودند؛ چراكه اغلب كاربران چه در بخش دولتي و چه كاربران بخش خصوصي و عموم مردم ترجيح مي‌دهند از سامانه‌اي مطمئن ؛ با پشتيباني قوي و در عين حال با ويژگي ناشناس ماندن استفاده كنند.

بنابر اين طبيعي بود كه كمتر كساني تمايل به دريافت ايميل در دامنه ايران دات‌آي‌آر، آن هم با شرايط اعلام شده در اين وب‌سايت داشته باشند.

آمار‌ها، سخن مي‌گويند

ثبت‌نام 3 هزار نفر كاربر براي ايميل ملي يا حتي 4500 نفر در اين سامانه در مقايسه با كل كاربران اينترنت در ايران يعني عدد 34 ميليون نفر كه تازه‌ترين آمار اتحاديه ارتباطات راه دور است، چيزي نزديك به صفر است،

داشتن يك آدرس ايميل، براي هر كاربر اينترنت بديهي به‌نظر مي‌رسد و چه بسا تعداد زيادي از كاربران كه داراي بيش از يك آدرس ايميل باشند، حتي اگر در بدبينانه‌ترين حالت نيمي از 34 ميليون نفر كاربر اينترنت در ايران را داراي ايميل فرض كنيم باز هم اعداد و آمار اعلام شده قابل مقايسه با يكديگر نيست و تنها انتظار مي رود با عمومي شدن ايميل ملي اين عدد و رقم‌ها اندكي افزايش يابد ،

هر چند مشخص نيست چرا براي سرويسي كه تنها مديران دولتي قادر به استفاده از آن بوده‌اند نام ملي گذاشته شده است و بهتر بود نام ايميل دولتي براي آن انتخاب مي‌شد.

البته مديران سايت ايران دات‌آي‌آر بهتر مي دانند كه صرف داشتن يك آدرس ايميل به منزله فعال بودن آن نيست و چه بسا درصد بالايي از دارندگان ايميل مذكور حتي يك‌بار هم به آن لاگ اين نكرده باشند و حجم فضاي اشغال شده در اين سامانه مي‌تواند نشانگر فعال بودن يا غيرفعال بودن آن تلقي شود.

از ايران دات‌آي‌آر تا متما

به طرح‌هايي نظير ايميل ملي، اينترنت ملي و مديريت اينترنت در ايران، انتقادهايي وارد است از جمله؛

١ - وقتي همه دستگاه‌هاي دولتي داراي وب‌سايت رسمي هستند و تمام آنها نيز داراي دامين حكومتي با پسوند «gov.» هستند، چه ضرورتي دارد كه مديران آن دستگاه‌ها علاوه بر ايميل سازماني خود از ايميل با پسوند iran.ir استفاده كنند ؟

٢ - متمركز كردن همه ايميل‌هاي مديران دولتي در يك ميل سرور از نظر امنيتي نيز اقدام مناسبي به‌نظر نمي‌رسد؛ چراكه با فروپاشي يا تهديدي امنيتي در اين ميل سرور، تمام ايميل‌هاي حساس مديران دولتي فرومي ريزد مگر اينكه مسئولان وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات تضمين بدهند كه ايميل‌هاي سايت ايران دات‌آي‌آر هرگز هك نخواهد شد.

3- معاون شركت فناوري اطلاعات در حاشيه نمايشگاه الكامپ پانزدهم گفته بود: درحال حاضر سرويس ايميل ملي براي خدمت رساني به 500 هزار تا يك ميليون مشترك فراهم شده و در فازهاي بعدي درصورت مواجهه با استقبال متقاضيان ظرفيت آن به‌صورت نامحدود توسعه خواهد يافت. او همچنين از افتتاح سايت مركز توسعه و مديريت اينترنت (متما) به نشاني www.matma.ir خبر داد. اگر همين الان به اين آدرس در اينترنت مراجعه كنيد متوجه مي‌شويد كه در دسترس نيست!