چه کسی رییس‌الحاج ایرانیان می‌شود؟

ازدو روز پیشکه محمد محمدی ری‌شهری در جلسه تودیع مصطفی خاکسار قهرودی و معارفه علی لیالی تلویحا خبر داد برای بار سوم از سمت سرپرستی حجاج ایرانی استعفا داده است و ابراز امیدواری کرد این بار رهبری با «خروج» او از سازمان حج و زیارت را بپذیرند، گمانه‌زنی‌ها درباره جایگزین احتمالی او آغاز شده است.

سابقه 20ساله ری‌شهری در این سمت، کار را بر جایگزین او دشوار می‌کند. اما علاوه بر این، پیچیدگی جایگاه سرپرستی حجاج ایرانی و نمایندگی ولی‌فقیه در سازمان حج و زیارت با توجه به لزوم ارتباط نزدیک با مراجع تقلید و علمای مذهبی، باعث می‌شود گزینه‌های چنین جایگاهی بسیار محدود و معدود شود.

سالانه نزدیک به یک و نیم میلیون ایرانی به سفر عمره و حج می‌ورند و با توجه به این فراگیری سفر عمره و سفر حج بین ایرانیان، مدیریت کیفی این سفرها مسئولیتی مضاعف بر دوش سرپرست حجاج ایرانی می‌گذارد.

هرچند در این میان رییس سازمان حج مسئولیتی سازمانی دارد اما در نهایت این سرپرست حجاج است که در ارتباط مستقیم با حجاج و مدیران کاروان‌ها از یک سو و مراجع تقلید و علمای مذهبی از سوی دیگر، باید درباره کیفیت برگزاری عمره و تمتع و همین‌طور مسائل حاشیه‌ای آن پاسخ‌گو باشد.

به‌خصوص آن‌که در 20سال سرپرستی ری‌شهری بر حجاج ایرانی، ریاست سازمان حج همواره در هماهنگی و با موافقت او انتخاب و منصوب شده است.

شاید همین دشواری این مسئولیت بوده که باعث شده ری شهری در این مدت به گفته خودش دوبار از این سمت استعفا دهد. او درباره علت استعفایش توضیح داده است: حج و زیارت کار بسیار گسترده‌ای است و ظرفیت عظیمی نیاز دارد و احتیاج به یک دارد که بتواند تمام‌وقت خود را در اختیار سازمان حج و زیارت قرار دهد.

با این تفاصیل، گزینه‌های معدودی برای جانشینی آیت‌الله ری‌شهری مطرح است. تاکنون نام چهار نفر در این باره به میان آمده است.

مهدی هادوی تهرانی
یکی از این گزینه‌ها، آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی است.

او 48سال سن دارد و متولد تهران است.

هادوی تهرانی در وب‌سایت شخصی‌اش به نشانی dr-hadavi.ir، مجتهد علوم حوزوی، دارای دکترای علوم اسلامی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، و مسلّط به زبان انگلیسى و عربى و آشنا به زبان‌هاى فرانسوى و آلمانى معرفی شده است.

هادوی تهرانی در حال حاضر رئیس گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون وزارت علوم و عضو هیأت امنای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است.

او همچنین رئیس هیات علمی بعثه مقام معظم رهبری در حج است و این فعالیت‌های قبلی‌اش را به سرپرستی حجاج ایرانی مرتبط می‌کند.

محمود محمدی عراقی
گزینه دیگری که نام او برای جانشینی ری‌شهری به میان آمده است، حجت‌الاسلام محمود محمدی عراقی است.

او 57سال سن دارد و متولد کنگاور کردستان است.

جد بزرگ او، حاج‌آقا بزرگ محمدی عراقی، از حوزه علمیه اراک برخاسته و به‌همین‌خاطر به محمدی عراقی شهرت پیدا کرد. پدر او، حجت‌الاسلام در سال 1360 در کردستان ترور شد و به شهادت رسید.

محمود محمدی‌عراقی با آیت‌الله دکتر سید محمد بهشتی و آیت‌الله علی قدوسی در ارتباط بوده است و علاوه بر علوم متداول در حوزه‌های علمیه، به صورت تخصصی در حوزه فلسفه و علوم قرآنی تحصیل و مطالعه کرده است.

او پس از انقلاب، در شکل گیری دفتر همکاری حوزه و دانشگاه مشارکت داشته و چندین سال مسئولیت این دفتر و سرپرستی گروه جامعه‌شناسی را بر عهده داشت.

نمایندگی امام خمینی در سپاه پاسداران، نمایندگی رهبری در دانشگاه تهران و عضویت در شورای نظارت بر صد او سیما از دیگر سوابق او است.

محمدی عراقی همچنین ریاست سازمان تبلیغات اسلامی را تا پیش از رییس فعلی آن بر عهده داشت. در سال‌های ریاست او، حوزه هنری به مدیریت محمدعلی زم فعالیت گسترده‌ای داشت و گاه از سوی چهره‌های بنیادگرا و تندرو انتقادهایی به سیاست‌های فرهنگی حوزه هنری و در کل سازمان تبلیغات اسلامی مطرح می‌شد.

او پس از آن برای شش سال رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی شد. او در حال حاضر با حکم رهبری، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و نیز عضو شورای عالی نمایندگان ولی فقیه در دانشگاه‌ها است.

محمدی عراقی، داماد آیت‌الله تقی مصباح یزدی است.

محمدعلی تسخیری
برای تصدی سمت نماینده ولی‌فقیه در سازمان حج و زیارت و سرپرستی حجاج ایرانی، نام آیت‌الله محمدعلی تسخیری نیز مطرح شده است.

او که 65سال سن دارد، نزد آیات عظام شهید صدر، خویی، حکیم، شیخ جواد تبریزی، شیخ کاظم تبریزی، صدرا بادکوبی و شیخ مجتبی لنکرانی دروس حوزوی را خوانده و در کنار آن، دروس دانشگاهی را نیز در رشته ادبیات عرب، فقه و اصول در دانشکده فقه نجف اشرف فرا گرفته است.

وب‌سایت شخصی تسخیری به نشانی taskhiri.ir، به 39مورد از مسئولیت‌های او اشاره کرده است که از جمله در میان آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: مشاور مقام معظم رهبری در امور فرهنگی جهان اسلام، عضو مجلس خبرگان رهبری (دوره سوم)، معاون بین الملل دفتر مقام معظم رهبری از سال 1369 تا 1375، مشاور عالی امور بین الملل بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و معاون بین الملل آن، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از زمان تأسیس (1373) تا 1380، عضو شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از سال 1369 تا کنون، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، عضو هیئت مرکزی رابطه علماء مسلمین ( مستقر در مکه مکرمه)، رئیس کمیته فرهنگی هشتمین کنفرانس سران اسلامی در تهران، رئیس کمیته هماهنگی فعالیت‌های مشترک اسلامی درسازمان کنفرانس اسلامی(به مدت 5 سال)، نایب رئیس شورای مشورتی سازمان آیسیسکو، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران، و عضو هیئت أمناء مرکز تمدنها وتنوع فرهنگی.

سابقه ارتباط آیت‌الله تسخیری با کشورهای اسلامی دیگر و علمای مذهبی در جهان اسلام و همچنین جایگاه او به عنوان معاون بین‌الملل بعثه مقام معظم رهبری در مراسم حج، به عنوان یک امتیاز برای او در تصدی سمت سرپرستی حجاج ایرانی به شمار می‌آید.

برخی اظهارنظرهای قبلی او از جمله صحبت‌های دوسال‌پیش او درباره مقبره منسوب به فیروز ابولؤلؤ (قاتل خلیفه دوم اسلامی) در کاشان که آن را غیرواقعی خوانده بود و متعاقبا برخورد نیروهای انتظامی با تجمع مردم در این مکان و تعطیلی این آرامگاه، واکنش منفی شماری از علمای مذهبی و شخصیت‌های دینی را به‌خصوص در قم برانگیخت.

محمد سلیم العوا، دبیرکل اتحادیه جهانی علمای مسلمان، در گفت‌وگو با سایت خبری شبکه العربیه گفته بود که تعطیلی این آرامگاه به درخواست تسخیری و در جهت تقریب مذاهب اسلامی صورت گرفته است.

محمدحسن اختری
حجت‌الاسلام محمدحسن اختری، گزینه دیگری است که ممکن است سرپرست حجاج ایرانی شود. او که سمنانی است، 64سال سن دارد.

اختری در دوران حکومت پهلوی به زندان افتاد و پس از آزادی، به عراق رفت و در بین سال‌هایی که در نجف بود، بیش از دو سال به سوریه و لبنان سفر کرد و در دانشگاهی که به همت امام موسی صدر تاسیس شده بود، به تحصیل علوم انسانی و آکادمیک مشغول شد.

بعد از انقلاب، او مسوولیت سازمان عقیدتی سیاسی نیروی دریایی مستقر در بندرعباس را به عهده گرفت و با تاسیس جهاد سازندگی، با حکم امام خمینی و به طور همزمان به عنوان نماینده ایشان در این سازمان و نیز امام جمعه سمنان منصوب شد. پس از تبدیل جهاد سازندگی به وزارتخانه، او معاون پارلمانی این وزارت شد. او از سال 1365 به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در سوریه به دمشق اعزام شد و این ماموریت بیش از 12 سال طول کشید.

او در سال‌های سفارتش، از حزب‌الله لبنان حمایت مادی گسترده‌ای کرد. از جمله به طور مستمر در جلسات شورای مرکزی حزب‌الله لبنان شرکت می‌کرد.

اختری در سال 77 و پس از بازگشت به کشور، به سمت معاونت امور بین الملل دفتر مقام معظم رهبری منصوب شد که این مسوولیت تا امروز ادامه دارد. او از همان سال تا کنون عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت نیز بوده و از فروردین 1383 با حکم رهبری، به عنوان چهارمین دبیرکل این مجمع منصوب شد.

او مدتی مدیریت رادیوی عربی صدای جمهوری اسلامی ایران را نیز بر عهده داشته است.

اختری هفته گذشته سخنران پیش از خطبه‌های نمازجمعه تهران بود و از این تریبون با اشاره به ماجراهای پس از انتخابات، از جوانان خواست «فریب افراد را به صرف اینکه در انقلاب جایگاهی داشته‌اند، نخورند چرا که این افراد برای اینکه به آرزوهای خود نرسیدند، به مقابله برخواستند».

او گفت: این افراد آزاداندیشی را بهانه قرار می‌دهند برای اینکه سیطره پیدا کنند، و اگر سیطره پیدا کنند قدمی برای اسلام نخواهند گذاشت. ما برای حفظ دین، قرآن، اسلام، رهبری و دفاع از ولایت باید از جان خود بگذریم و علما در پیشگاه خدا مسئول هستند اگر با نظرشان و فتوایشان در برابر این گروه‌های ضعیف و دشمنان اسلام ایستادگی، موضع‌گیری و محکوم نکنند.