بیشتر سوغاتی‌های مشهد چینی است

مهر: یکی از رسوم کهن ایرانیان آوردن تحفه ای هر چند کم قیمت از سفرها به خصوص در سفرهای معنوی است اما امروزه این رسم تبدیل به محملی برای رونق فروش محصولات چینی در بازارهای کلانشهرهای مذهبی از جمله مشهد شده است.

بازارهای کلانشهر مشهد به عنوان یکی از قطبهای مذهبی جهان سلام با جمعیتی نزدیک به سه میلیون نفر و ورود سالانه 20 میلیون زائر هم اکنون در قبضه محصولات چینی است و الگوی فرهنگی خاصی بر بازارهای شهر حاکم نیست.

این کلانشهر که یکی از قطبهای دینی در جهان اسلام است و همواره مورد عنایت خاص مسلمانان بوده امروز تبدیل به محلی برای عرضه تسبیح، جانماز، چادر، قبله نما، قطب نما، صنایع دستی و تزئینی و البسه و ... البته از نوع چینی آن شده است.

این در حالی است که ساختار و روح مذهبی حاکم بر الگوها و معیارهای شهری در این شهر بیش از بسیاری دیگر از شهرهای کشور منطبق بر آرمانهای یک شهر مذهبی تنظیم شده و تلاشهایی هم در جهت ایجاد آن طبق الگوهای یاد شده صورت گرفته است اما اینکه تا چه این الگوها در پیاده سازی خود توانسته معیارهای شکلی و محتوایی اولین کلان شهر مذهبی دنیا را آنگونه که باید شکل دهد، بحثی است که کارشناسان نظرات و معیارهای ارزیابی گوناگونی را برای آن برشمرده اند.

تغییر الگوهای فرهنگی نیازمند تعریف الگوهای جدید است
امیر حسین قاضی زاده نماینده مردم مشهد در مجلس با ناکافی دانستن معیارها و الگوهای موجود، اصلاح این ساختارها را بهترین دلیل برای رشد و توسعه مشهد در بعد هویتی عنوان کرد و گفت: برای داشتن شهر بهشت باید مسئولین تلاش کنند تا رفتار و الگو ها وزیرساخت های فرهنگی که در این شهر وجود دارد تغییر دهند تا مردم با کردار خود شهر نمونه را تجربه نمایند.

وی افزود: با داشتن چنین شهری می توان نوع پیام فرهنگی را که ریشه در فرهنگ و آئیین ایرانی واسلامی ما دارد به جامعه برسانیم که این مهم نیازمند آماده کردن جامعه ای شنوا است.

احمد نادری یک کارشناس شهری نیز ضمن آنکه معیارهای موجود در مشهد را جدا از معیارهای استاندارد برای یک شهر بزرگ مذهبی دانست در توصیف هویت شهری گفت: هویت شهری مجموعه‌ای صفات، مشخصات و عناصر فیزیکی است که به بخشی از خاطرات عمومی شهروندان جای دارد هویت شهری را می‌توان روح یک شهر قلمداد کرد.

وی افزود: در آستانه ورود به شهر شهروند یا مسافر در برابر این خاطره مشترک در برابر روح شهر قرار می‌گیرد و این باعث می‌شود ارتباط بهتری با شهر برقرار کند.

نادری گفت: داشتن الگوهای مثال زدنی برای شهرهای فرهنگی و مذهبی به خوبی می تواند جایگاه تثبیت شده فرهنگی را برای ورود و یادبود این ورود به شهرهای مذهبی ثبت و ضبط نماید.

نادری خاطرنشان کرد: ورودی شهر تصویری است از روح آن شهر و ما در ورود به شهر مشهد تصویری مشوش روح شهر را می بینیم. از نمونه های خوب ورودی در یک شهر می توان به دروازه قران شیراز اشاره نمود.

هویت مستقل برای فرهنگ و مذهب
دکتر جعفر یاحقی استاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: مشهد دارای دو چهره است، چهره مذهبی که متاثر از حضور مبارک حضرت رضا (ع) در این منطقه است و چهره فرهنگی که ریشه آن به توس باستان باز می‌گردد و البته این دو چهره شهر مشهد هویتی مستقل از هم دارند و نبایستی یکی را بر دیگری برتری داد.

یاحقی با تصریح بر این نکته که رسیدگی به معیارهای دینی و فرهنگی در عین استقلال هر دوی این معیارها می تواند در توسعه فرهنگی مشهد موثر است، افزود: هویت‌های فرهنگی و مذهبی شهر مشهد تناقضی باهم ندارند و ما به عنوان متولیان فرهنگی باید روی بعد فرهنگی شهر تاکید کنیم.

وی توسعه کیفی شهر مشهد را با داشتن الگوهای فرهنگی میسر دانست و ضمن اشاره به وجود شاعر بلند نامی پارسی سرا تصریح کرد: سالانه همایش های به نسبت بزرگی در مشهد برگزار می کردیم و تمامی شخصیت های شاهنامه شناسی را از سراسر دنیا دعوت می کردیم از آمریکا، هند، روسیه، اروپا و تاجیکستان و سراسر ایران البته تعدادشان زیاد نبود، اما از نظر کیفی بسیار مهم بودند.

توسعه فرهنگ؛ ابزار شناسایی شهر بهشت
عضو کیسیون امنیت ملی مجلس نیز گفت: خدمات شهر بهشت هنوز در خور شأن مشهد مقدس و حرم مطهر رضوی نیست و برگزاری جشنها و یادبودهای بزرگان سرزمین خورشید که بر فرهنگ این خطه مبتنی باشد ابزاری قوی جهت معرفی شهر به جهانیان است.

جواد کریمی با تمجید از دغدغه دولت و تصویب بودجه ای مشخص برای توسعه شهر مشهد در کابینه، در جهت اهتمام در توسعه فرهنگی و اجتماعی شهر مشهد خاطر نشان کرد: زمانی که صحبت از شهر بهشت می شود تمام جنبه های فرهنگی، رفتاری، سکونتگاهها، پارکها، هتلها و به خصوص مکانهایی که دچار ضعف هست را در بر می گیرد که برای ارتقاء و زیبا سازی آنها باید نهایت تلاش از سوی مسئولین و شهروندان صورت گیرد.

بیشتر سوغاتیهای مشهد چینی است
رئیس حوزه هنری مشهد نیز یکی از ابزارهای توسعه شهر مشهد را در هم ساخت و هم شان بودن الگوهای پیش روی مسافران و زائران دانست و گفت: به دلیل عدم اطلاع رسانی دقیق از هنر مشهد و ظرافتهای آن برای سوغات و هدیه، تمام زائران به بازارهایی مثل بازار رضا مراجعه می کنند و همان اجناسی را تهیه می کنند که در شهر خودشان نیز موجود است در حالی که هنر مردم مشهد و اجناسی که باعث شناخت بیشتر حضرت رضا می شود اصلا در چرخه فروش قرار نمی گیرد.

جواد رفائی به خوبی به اصلاح برخی معیارهای پیش روی زائران و مسافران اشاره کرد و گفت: اکنون کشور چین بسیار بیشتر از خودمان نیازهایمان را درک کرده و نسبت به پوشش دادن آنها اقدام کرده است و اکنون بسیاری از تابلوها و سوغاتی که زائران از مشهد خریداری می کنند محصولات کشور چین است تمام تابلو فرشها، نقاشیها و همه آثار هنری دیگر که تصور کنید که در شهر مشهد موجود است نشانه ای از حرم و سخنان گرانقدر حضرت در آن یافت نمی شود.