کودکان ایران با باربی قد می کشند!

مهر: باربی، برت، اسپایدرمن، بولت و ... دیگر تنها نام شخصیتهای کارتونی والت دیزنی نیستند. آنها علیرغم فرهنگ غنی و الگوساز میهن ما و در خلاء ناکارآمدی دستگاههای فرهنگی سالهاست که در قالب مدل غربی تبدیل به قهرمانان پوشالی بچه های ایران شده اند!

پشت شیشه ویترین مغازه به عروسکها نگاه می کنم. اما بیشتر از عروسکها،نگاه کودکیمرا به خودجذب کرده که دائم بالا و پایین می پرد و با التماس به مادرش می گوید: "عروسکخرسی نمی خوام باید عروسک واقعی برام بخری!"

بی مقدمه از او می پرسم عروسک واقعی یعنی چی؟ مادرش با لبخند می گوید: " یعنی از اینها که راه می روند و آواز می خوانند. عروسکهایی که شبیه دختربچه ها هستند."

بعد از بازار کویتی های تهران، راسته عروسک فروشهای بازار بزرگ تهران شروع می شود. خرسهای بزرگی به اصطلاح" شاسخین" که از طبقه بالای پاساژ آویزانند این نوید را می دهند که درست آمده ای، اینجا معدن عروسکها است؛ عروسکهای کوچک و بزرگ با طرحها و مدلهای متفاوت.

"عروسکهای امروزیخیلی با عروسکهای 15 تا 20 سال گذشته فرق دارند" این را مادرهمان کودک می گوید:در دوران من و همسالانم، کمتر کودکیعروسکهای این شکلی داشت، مادرانمان از پارچه های اضافه برایمان عروسک درست می کردند و خودشان با نخ و سوزن و دکمه برایش چشم و لب و دهن درست می کردند،سر عروسک را هم با نخی از بدنش جدا می کردند و توی آن را با کاموا یا خرده پارچه پر می کردند؛ عالمی داشتیم با همان یک عروسک، کلی ذوق می کردیم و تا سالها مراقب بودیم که خراب نشود اما حالا ....."

برت، باربی، بی بی ِالایو و اسپایدرمن چهره های مطرح بازار عروسک

اما حالا عروسکها شکل و رنگ جدیدی پیدا کرده و کمتر کودکی را می توان یافت که از موهبت داشتن عروسکهای باربی و برت"BRAT" بی بهره باشد.

امروز صنعت عروسک سازی در دنیا به یکی از بزرگترین صنایع تبدیل شده و طراحان عروسک هرروز مدل و متد جدیدی ازاین موجودات خیال انگیز را در اختیار کودکان می گذارند تا آنجایی که کودکان به عروسکهای قبلیشان قانع نیستند و خواهان مدل جدید هستند.

همیندو ماه پیش برایتولدش یکعروسک خریدم اما حالا کهاز اینجا رد می شیم،گریه می کند که اینعروسک را هم می خواهم.

عروسکی که این کودک 6 یا هفت ساله روی آن دست گذاشتهیک نیم تنهاست ازمجموعه عروسکهای"برت" با یک سبد کامل از وسایل آرایش همراه با بورشور نحوه استفاده از وسایل؛ موهای این عروسک ترکیبی ازرنگ و مشاست و از لحاظ چهره هیچ شباهتی به یک کودک ندارند.

این عروسک مدت کوتاهیاستکه وارد بازار ایران شده و قیمت آنبین 12 تا 25 هزار تومان است وفروش خوبی هم دارد. ناصر عظیمی یکی از فروشنده ها در این باره می گوید: " این عروسکها فروش خوبی دارد و مادران زیادی آن را برای کودکانشان می خرند، ما هم به همیندلیل واردات آن را افزایش دادیم."

باربی های محجبه هم به بازار آمدند

برند خانواده باربی از دیگر عروسکهایی هستند که بالاترین رتبه فروش را دارد. عروسکهایی که به رغم تمام تلاشهای رسانه ای برایبیان ماهیت و چهره واقعی آنها از سوی مسئولان فرهنگی همچنان در بازار عروسکها یکه تازیمی کنند.

باربی که در قیمتهای پنج هزار تا 30 هزار تومان در بازار تهرانعرضه می شوند،متناسب با گروه سنی خردسالان تا نوجوانانطراحی شده،اما نسلهای جدید باربی شامل عروسکهایزن و شوهری هستند که با ظاهری آراستهو کاتولوگهاییجذاب از سبک زندگی غربی به استقبال کودکان آمده اند.لباسهای متعددو وسایل این عروسکها نیز به تناسب فصلها به روزشده تا کودکان از آشنایی با مدهای روز عقب نمانند.

طراحان این عروسک در شرکت آمریکایی"MATELL" حتی برای اینکه مشتریان خود را در کشورهای مسلمان که بزرگترین وارد کنندگان عروسک بشمار می روندو بعضاواکنشهای تندی دربرابر باربی های غربی داشتند، از دست ندهند عروسکهای محجبه ایرا در سال 2003 میلادی به بازار عرضه کردند کهبه لحاظ اندام هیچ تفاوتی با عروسکهای قبلی ندارند و تنها پوشش ظاهری مسلمانان را یدک می کشند.

شخصیتهایفیلم 300 پشت ویترین عروسک فروشیها

جدا از سایر عروسکهای موجود در بازار، اسپایدرمن ( مرد عنکبوتی)به عنوان یک قهرمان کارتونی بین المللی توانسته جای خود را در میان سایرعروسکها پیدا کنند تاپسربچه هانیز در این بازار بی بهره نمانند.

"اسپایدرمنطرفداران زیادی در میان پسربچه هادارد، حتی مدتی لباس، شنل ونقابهای اسپایدرمنی فروش خوبی در بازار داشت وهمچنان نیز دربرخی از مغازه های بازار فروش خوبی دارند."

لابه لای عروسکهای اسپایدرمن باچندین عروسک از شخصیتهای فیلم 300 روبرو می شوم فیلمی که در آن به شخصیتهای ملی ایران توهین شده بودو مدت زیادی مسئولان فرهنگی به شدت آن را محکوم می کردند اما حالا عروسکهای آن به راحتی وارد کشور شده اند و در دسترس کودکان قرار می گیرند. چهره عبوس و خشمگیناین مردهای20 سانتی متری وجه متمایز آنها با سایر عروسکهاست و شمشیرهایی که بدست دارد هر پسربچه ای را به خود جذب می کند.

"آقا این عروسک قیمتش چند است؟ - سه هزار تومان، فروشش چطور است؟ - پرطرفدار نیست اما بد هم نیست، پسربچه ها دوست دارند. اصلا می دانید این عروسکها اسمش چیست؟ - نه! ما فقط اینها را از چین وارد می کنیم کاری نداریم چه هستند و تبلیغ چه کارتون یا فیلمی را می کنند؟".

واردات نزدیک به 2.4 میلیون دلاری عروسک به ایران در مهر ماه 88

در میان دریای این عروسکها موجی از سئوالات در ذهن ایجاد می شود که شاید تعداد زیادی از آنها تکراری باشد. " اینکه چرا ما تولید داخلی در این زمینه نداریم؟ یا چرا عروسکهای دارا و سارا هیچ گاه به موفقیتسایر عروسکهانرسیدندیا مسئولان فرهنگی چه فکری برای این هجوم بی

این سئوال آخررا از چندین مغازه داران می پرسم، اما پاسخها تقریبا شبیه هم هستند: "مشخص نیست، خیلی از این عروسکها قاچاقی از مرز وارد می شوند، نمیتونم رقم دقیقی بگم، مطمئنمهیچ کس این آمار را ندارد چون علاوه بر قاچاقعروسک را می توان لابه لای اجناس دیگر بدون هیچ منع قانونیمثلواردات گل مصنوعی یا لباس وارد کشورکرد،شما هر وقت آمار دقیقی از واردات اجناس دیگر پیدا کردید از عروسک هم پیدا می کنید و...."

تمام این سخنان با آمار اعجاب برانگیز دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی همخوانی دارد: " واردات نزدیک به 2.4 میلیون دلاری عروسک به ایران در مهر ماه 1389."

محمد حسین فرجو به این نکته هم اشاره کرده استکه " آمار قاچاق اسباب بازی به کشور معمولا چهار تا پنج برابر آمار کشفیات اسباب بازیهای قاچاق است. همچنین در نیمه نخست سال جاری در مجموع 14 میلیون و 166 هزار و 716 دلار اسباب بازی وارد کشور شد که از نظر دلاری حدود 11 درصد افزایش را نسبت به مدت مشابه در سال گذشته نشان داد."

چرا دارا و سارا همبازی کودکان ایرانی نشدند؟

ایدهعروسکهای دارا و سارادر سال 1375توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داده شد و 1380 به ثمر نشست. دارا و سارا خواهر و برادری هستند که در ابتدا با لباس اقوام گوناگون به بازار عرضه شدند تا بتوانند نگاه همه قومیتهارا در کشور به خود جذب کند.

تولید نامرغوب دارا و سارا موجب عدم استقبال مردم در ابتدای کار شد و به همین دلیل کانون پرورش فکری تولید آن را به کشور چین سپرد. از طرفی قیمت بالای این عروسکها که حداقل30 هزار تومان بود مزید بر علت شد و بازار دارا و سارا را با رکود مواجه کرد.

"مجید قادری" مدیر مرکز سرگرمی سازنده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره عدم موفقیت بازار عروسکهای دارا و سارا در مقابل عروسکهای باربی افزود: "یک علت این است که حمایتهای لازم از این عروسک نشد و علت دیگر آن که باید اجازه داده می شد این عروسک پله به پله پیشرفت حاصل می کرد ضمن اینکه دارا و سارای جدید با وزن کمتر به زودی وارد میدان می شوند."

بی تفاوتی مسئولان نسبت به ورود بی رویه عروسکها

در میان تمام اخبار منتشر شده درباره تسخیر بازار ایران توسط عروسکهای خارجی طی چند سال گذشته،تنهابرخی ازمسئولان واکنش نشان دادند و مابقی مسئولان فرهنگی همچون گذشته با سکوت یا اینکه " این موضوع را پیگیری می کنیم" آرام و بی هیچ سر و صدایی از کنار ماجرا عبور کرده اند.

تنها واکنش جدی به عرضه عروسکهای خارجی در بازار ایران را حجت‌الاسلام دری نجف‌آبادی دادستان سابق کل کشور نشان داد.

حجت الاسلام دری نجف آبادی در نامه‌ای به پرویز داوودی معاون رئیس‌جمهور درباره واردات کنترل نشده عروسک‌ها هشدار داده و گفته بود:بازار اسباب بازی ایران از عروسکهای باربی، بتمن یا خفاش، اسپایدرمن یا مرد عنکبوتی و هری پاتر اشباع شده است و کودکان باید از تاثیرات زیانبار فرهنگی آنها حفظ شوند و ما باید جایگزینهایی را برای دفع این حمله که کودکان و جوانان را هدف گرفته است، پیدا کنیم.

نامه حجت الاسلام دری نجف آبادی به معاون رئیس جمهوربدون دلایل نامشخص روی زمین ماند و تاکنون هیچ اقدام عملی از سوی دولتمردان شکل نگرفته است.

واردات عروسک به ایران، تنها بخشی از ورود صنایع فرهنگی خارجی مخصوص کودکان به داخل کشور است، محصولاتی همچون فیلمهای سینمایی و کارتون های شرکتهایی همچون والت دیزنی، بازی های رایانه ای، لوازم التحریر مدرسه، لباسهای طرح دار حلقه های دیگر فعالیتهای فرهنگی مرتبط به هم است که کارخانه داران غربیو چینی روی آن سرمایه گذاری کرده اند و مسئولان ایرانی با کمال میل فرش قرمز را زیر قدمهای آنها پهن کرده اند.