| |
۲۳۰ سال پيش آدام اسميت در كتاب مشهور ثروت ملل در مورد اقتصاد چين نوشت: «به نظر مى آيد چين براى سال هاى طولانى ايستا و بدون تغيير بوده و احتمالاً از مدت ها قبل مجموعه اى از ثروت ها را اندوخته است كه با ماهيت قوانين ونهادهاى اين كشور سازگار بوده است.
به گزارش خبرگزاري اقتصادي ايران ، ولى اين دستاوردها، در صورت وجود قوانين و نهادهاى ديگر، در مقايسه با منابع خاك، شرايط آب و هوايى و موقعيت اين كشور بسيار اندك است. كشورى كه تجارت خارجى را كنار گذاشته است و بدان توجهى ندارد وتنها اجازه مى دهد كه كشتى هاى خارجى در يك يا دو بندر اين كشور پهلو بگيرند، نمى تواند به اندازه زمانى كه قوانين و مقررات به آن اجازه مى دهد تجارت داشته باشد.
همچنين دركشورى كه در آن ثروتمندان يا مالكان سرمايه هاى بزرگ از امنيت بالايى برخوردار هستند و فقيران يا مالكان سرمايه هاى كوچك فاقد اين امنيت هستند... مقادير ذخاير به كار گرفته شده در رشته هاى مختلف مبادلات تجارى هرگز نمى تواند معادل ظرفيت هاى طبيعى باشد كه اين كشور از آن برخوردار است. در هر رشته متفاوت، ظلم و ستم به فقيران موجب ايجاد انحصار براى ثروتمندان مى شود كه با جذب كل تجارت، قادر به ايجاد سودهاى زيادى براى خود مى شوند.»
منظور اسميت اين بوده كه ناتوانى چين براى رقابت با جهان خارج موجب محدود شدن چشم انداز رشد وتوسعه اين كشور و موجب جدايى فقير و غنى شده است. بعد از اين تاريخ نيز چين مورد تاخت و تاز و اشغال قدرت هاى خارجى قرار گرفت و پس از آن نيز وقوع انقلاب كمونيستى موجب نابرابرى در ثروت و درآمدها شد. در بين سال هاى ۱۹۶۱-۱۹۵۸ قحطى در چين جان حدود ۳۰ ميليون نفر را گرفت. اين نابسامانى ها، فقر و مشكل ها همچنان ادامه داشت.
* نقش مديريت اقتصادى در توسعه
نخستين مرحله از گذار اقتصادى چين در سال۱۹۷۸ در زمان «دنگ شيائو پينگ» انجام گرفت. وى براى مقابله با مشكلات اقتصادى كه از دوران «مائوتسه دون» باقى مانده بود به اقتصاد بازار روى آورد.
او در اين تصميم تا اندازه اى مصر بود كه هنگامى كه دانشجويان چينى در اعتراض به افزايش فشار اقتصادى بر مردم، در سال۱۹۸۹ در ميدان «تيان آنمن» دست به تظاهرات زدند، به ارتش دستور سركوب داد و عده زيادى را به خاك و خون كشيد. مرحله آخر اين گردش به راست در نهايت در سال۱۹۸۵ با تقاضاى عضويت چين در WTO انجام گرفت كه پس از ۱۴ سال درگيرى با آمريكا در نهايت در تاريخ ۱۵ نوامبر ۱۹۹۹ پذيرفته شد.
در پايان همان سال ۶/۵ ميليون كارگر چينى بيكار شده بودند. يك سال قبل از پذيرفته شدن چين در سازمان تجارت جهانى، آخرين دستور سازمان مبنى بر حذف يارانه به كارگران براى خريد مسكن به اجرا درآمد. يك سال پس از پذيرش چين درWTO، تمام هزينه هاى رفاه اجتماعى توسط دولت چين حذف شد.از آن تاريخ به گزارش روزنامه China Daily ، تعداد كارگرانى كه از كار بركنار شدند در ۳ سال ۴۰درصد افزايش داشته است.
اين وضع در كشورى روى داد كه هيچ سنديكا يا اتحاديه كارگرى مستقل از دولت وجود ندارد وتقريباً تمامى تظاهرات با قدرت ارتش سركوب مى شود.در سال،۲۰۰۰ «خصوصى سازى بزرگ» يعنى خصوصى سازى بيش از دو سوم كارخانه هاى چين به دستور «جيانگ زمين» رئيس جمهور وقت و «ژورنگ ژى» نخست وزير صورت گرفت.
در سال،۱۹۹۹ دولت چين رسماً اعلام كرد كه ۳۰۰ ميليون نفر چينى (تقريباً يك چهارم جمعيت)در فقر زندگى مى كنند. در برخى از نواحى چين متوسط مرگ كودكان ۳۰۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر بود، يعنى كمى پائين تر از صحراى آفريقا. بر اثر واردات مواد غذايى از آمريكا، بيش از ۴۰ ميليون فرصت شغلى در بخش كشاورزى چين از بين رفت و ۵۷درصد از خانوارهاى روستايى با حداقل معيشت زندگى مى كردند و فقط ۵درصد ثروتمند بودند.
۲۸سال پيش دنگ شيائوپينگ بزرگترين ملت كره خاكى را به حركت طولانى در اقتصاد آزاد واداشت. او بعدها شعار «ثروتمند شدن هدفى است كه ارزش تلاش كردن را دارد» را اعلام كرد واكنون در شهرها به يمن توسعه مداوم، رفاه به سرعت افزايش پيدا مى كند و همزمان ۷۰۰ ميليون چينى در روستاها در حال رشد سطح زندگى اند. اين موضوع قطعى است كه چين به دومين قدرت بزرگ اقتصادى جهان تبديل شده است.
* نقش كارآفرينان در توسعه
همواره وجود كارآفرينان و سرمايه گذارانى كه بتوانند اقتصاد كشور را توسعه دهند مورد نياز همه كشورها بوده و همه كشورهاى صنعتى داراى چنين افرادى هستند. مسلماً چين از چنين امتيازى مستثنى نبوده است. «چارلز ژانگ چائويانگ» كه به «بيل گيتس» چين شهرت يافته افكار مبتنى بر بازار آزاد دارد.
او معتقد است بازار خود به بهترين شكل مى تواند تصميم بگيرد كه چه چيزى كارآمدتر است. در امپراتورى اينترنتى وى موسوم به «سوهو» كه دفتر آن در قلب پكن واقع شده همه چيز تا حد شگفت انگيزى به يك شركت اينترنتى در كاليفرنيا شبيه است. در پشت رديف هاى رايانه كارشناسان و برنامه ريزان متعددى نشسته اند.
كارآفرين ديگرى به «نايك چين» (نايك نام شركت مشهور توليد كننده لوازم ورزشى در آلمان) معروف شده كه با كفش هاى ورزشى توليدى خود يك سوم بازار چين را در اختيار گرفته است. منطقه اى در چين وجود داردكه به لحاظ صنعتى آن را با ناحيه صنعتى «روهر» در آلمان مقايسه مى كنند. اين منطقه منچورى نام دارد و سرشار از ذخاير زيرزمينى است.
شركت هايى نظير بى ام و سرمايه گذارى در اين منطقه را آغاز كرده اند.در شهر بندرى داليان در منچورى يك دره سيليكونى كوچك براى خدمات پيشرفته رايانه اى تأسيس شده است.
در آنجا متخصصان جوان چينى در بازار جهانى، رقيبان جهانى را به مبارزه مى طلبند. چين بيش از هر اقتصاد ملى ديگرى در دنيا دوچرخه كوهستان، دستگاه هاى مايكرو ويو و تلفن همراه توليد مى كند. به زودى در رشته كشتى سازى نيز چينى ها قدرت اول دنيا خواهند شد. در توليد خودرو نيز كشور ۱/۳ ميليارد نفرى چين خيلى زود به آلمان خواهد رسيد.
* سرمايه گذارى مستقيم و توسعه
رشد چين شگفت آور است. امروزه چين بيش از هر كشور ديگرى در دنيا سرمايه گذارى هاى مستقيم خارجى جذب مى كند. وزارت بازرگانى چين اعلام كرده است، در ۵ماهه نخست سال۲۰۰۷ سرمايه گذارى هاى مستقيم خارجى در چين ۱۰ درصد نسبت به ۵ ماهه نخست سال۲۰۰۶ افزايش يافته است.سرمايه گذارى هاى مستقيم خارجى در چين در ۵ ماهه نخست سال جارى به سطح ۲۵ ميليارد دلار رسيد كه اين رقم نسبت به ۵ ماهه نخست سال گذشته ۱۰ درصد افزايش نشان مى هد.
براساس آمار وزارت بازرگانى چين، در ۵ ماهه نخست سال جارى بيش از ۱۵ هزار مؤسسه با سرمايه گذارى خارجى ايجاد شده اند. براساس برنامه ريزى دولت چين، در سال هاى آينده كيفيت استفاده از سرمايه گذارى هاى خارجى بهبود خواهد يافت و بازرگانان خارجى به سرمايه گذارى در مراكز پژوهشى، صنايع فناورى هاى پيشرفته و جديد، صنايع صرفه جويى در مصرف انرژى و محيط زيست، كشاورزى مدرن، صنعت خدمات مدرن و... تشويق خواهند شد.
* ابر قدرت آينده اقتصادى
امروز اقتصاد دنيا آمريكايى است، اما احتمال اين كه در آينده اى نزديك چينى شود، دور از ذهن نيست. امروزه چين صدر اخبار جهان را در دست دارد. روزى نيست كه در مورد اهداف، برنامه ها، كشف ها و اقدام هاى دور از ذهن و درحال پيشرفت چين اخبارى مخابره نشود. چين بزودى قله اقتصادى جهان را از دست آمريكا مى گيرد.
