حراج آنلاین تاریخ و فرهنگ

جام‌جم: درحالی که براساس قانون، هرگونه خرید‌وفروش آثار تاریخی ممنوع است، اما در ظهور روشی نوین، اینترنت میزبان عرضه برخی آثار به سرقت رفته و حتی غیراصل شده که زمینه کلاهبرداری‌هایی را نیز ایجاد کرده است. نمونه معروف سوءاستفاده از اینترنت برای فروش آثار تاریخی ایران، آگهی فروش یک قطعه کاشی کاخ نیاوران است که اواخر اردیبهشت امسال بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. فروشنده این اثر در متن آگهی عنوان کرده بود این کاشی متعلق به قسمت پشتی کاخ نیاوران است و در یک مجموعه شخصی نگهداری می‌شود. او قیمت این کاشی 14×14سانتی‌متر را 420 هزار تومان اعلام کرده بود. پس از انتشار این خبر در رسانه‌ها مسئولان کاخ نیاوران با اعلام این‌که هیچ کاشی‌ای از کاخ نیاوران خارج نشده، محتوای این آگهی را کذب خواندند و قول پیگیری حقوقی این مساله را دادند. به گفته مدیرکل حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، عکس کاشی موجود در آگهی متعلق به کاشی کاخ نیاوران است، اما این کاشی در جای خود در کاخ قرار دارد و هیچ جابه‌جایی نداشته است.

یحیی نقی‌زاده با بیان این‌که فرد خاطی احتمالا با هدف سوءاستفاده از این کاشی عکس گرفته، عنوان کرد: آگهی فروش با اسامی جعلی و از طریق سایتی غیرمجاز منتشر شده و ما با حوزه حفاظت سازمان میراث فرهنگی مکاتباتی داشتیم تا فرد متخلف شناسایی شود و اقدامات حقوقی لازم از طریق مجاری قضایی یعنی پلیس فتا و یگان حفاظت میراث فرهنگی صورت گیرد. مدیر دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی با اشاره به اتفاق مشابهی که حدود یک‌سال پیش رخ داد، بیان کرد: این آگهی در یکی از سایت‌های مجاز تبلیغ شده بود و مربوط به فروش یک اثر هنری متعلق به دوران معاصر بود. ما به مدیریت سایت تذکر دادیم که هرگونه خرید و فروش آثار تاریخی جرم است. آنها با ابراز بی‌اطلاعی از این موضوع، آگهی را حذف کردند و چون این موضوع تکرار نشد کار به پیگیری حقوقی نکشید. هر چه هست اما گسترش این اقدام غیرقانونی و نگرانی از همه‌گیرشدن آن، سازمان میراث فرهنگی را به واکنشی هشدارگونه واداشته است.

هشدار فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی

دیروز سردار امیر رحمت‌اللهی با اشاره به گسترش ترفند درج آگهی و تبلیغ فروش اموال تاریخی فرهنگی و تقلبی در صفحات مجازی به عنوان شیوه نوین کلاهبرداری نام برد و به جام‌جم گفت: به عنوان نمونه، انتشار آگهی تبلیغاتی اخیر در سایت خرید و فروش آنلاین با موضوع فروش کاشی‌های متعلق به مجموعه تاریخی فرهنگی نیاوران مصداق بارز وقوع جرم در این حوزه است.

وی با تاکید بر محتوای کذب آگهی کاشی کاخ نیاوران، به ماده قانونی 566 مصوب 24/4/88 الحاقیه کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در رابطه با محکومیت حبس و جزای نقدی خرید و فروش و نگهداری نمونه تقلبی آثار فرهنگی تاریخی اشاره کرد و افزود: در ادامه روند پیگیری‌های صورت گرفته از سوی یگان حفاظت، مراتب رسیدگی موضوع از سوی دادسرای ناحیه 31 جرایم رایانه‌ای و فناوری اطلاعات تهران به پلیس فتا ارجاع شد و روند بررسی موضوع از طریق این پلیس در دستور کار قرار دارد.

تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی

آگهی فروش آثار تاریخی فقط محدود به درج آگهی جعلی فروش کاشی نمی‌شود. کاربری که این آگهی را منتشر کرده پیش از این نیز آگهی آثار تاریخی دیگری چون شلاق مهرداد قاجاری و انواع سکه‌های قدیمی را در همین سایت منتشر کرده بود، البته با گسترش شبکه‌های اجتماعی، این نوع تبلیغات به این شبکه‌ها نیز راه یافته و خرید و فروش غیرقانونی آثار تاریخی در این شبکه‌ها نیز به چشم می‌خورد. برای مثال در یکی از گروه‌ها آگهی مربوط به سکه‌های الیمایی به چشم می‌خورد که فروشنده آن با اشاره به این‌که سکه‌ها از جنس مس است اصل بودن آنها را تضمین می‌دهد. او در این آگهی افزوده است: «در حال حاضر 20 سکه دارم که همه را با قیمت 30 هزار تومان از بازار شیراز خریده‌ام و 190 هزار تومان می‌فروشم و اگر واقعا خریدار باشید، جای تخفیف هم دارد.» فروش یک سکه تاریخی با چنین قیمت کمی، اصالت این سکه‌ها را زیر سوال می‌برد و به احتمال زیاد چنین تبلیغاتی با هدف کلاهبرداری به اشتراک گذاشته می‌شود. چنین تبلیغاتی پیش‌تر نیز در قالب پیامک یا تماس اشخاص ناشناس که خود را معمولا چوپانی می‌نامیدند که به طور تصادفی گنج پیدا کرده، رایج بود.

نبود بازار قانونی ضامن فعالیت کلاهبرداران

کارشناسان معتقدند، نبود بازار مجاز برای خرید و فروش آثار تاریخی و الزامات قانونی آن، ضامن فعالیت غیرقانونی افراد در فضای مجازی است. ظاهرا ‌تنها مرجع صدور مجوز فعالیت برای خرید و فروش اموال تاریخی، رئیس سازمان میراث فرهنگی است. البته در راستای رفع این نقص ، یکی دو سالی است که سازمان میراث فرهنگی طرحی با عنوان بورس خرید و فروش کالاهای تاریخی را ارائه کرده بود که ظاهرا در پیچ و خم راهروهای اداری مسکوت مانده است.