شمال غرب سوریه پناهگاه امن سرکردگان داعش

در پی تضعیف قدرت گروه تروریستی داعش در سوریه طی سال‌های اخیر، تعدادی از سرکرده‌ها و فرماندهان داعش در شمال غرب این کشور به هلاکت رسیدند. این امر نشان‌دهنده شکست عملیات استتار و پنهان شدن داعش در یک منطقه جغرافیایی محدود است که از شرایط امنیتی و اقتصادی شکننده‌ای رنج می‌برد و میلیون‌ها سکنه دارد که بیشتر آنها آوارگان هستند.

به گزارش ایسنا، به نقل از سایت العربی الجدید، داعش پنج‌شنبه در پیام صوتی هلاکت ابوالحسین القرشی، سرکرده خود را در درگیری‌ها با هیات تحریر الشام (جبهه النصره سابق) اعلام کرد اما تحریر الشام دست داشتن خود در این عملیات را تکذیب کرد.

ابو حذیفه الانصاری، سخنگوی داعش در فایلی که آن را در حساب‌های کاربری این گروه تروریستی به اشتراک گذاشت، بدون اشاره به زمان کشته شدن القرشی، تنها اعلام کرد القرشی در یکی از شهرک‌های حومه ادلب با گروهی که قصد بازداشتش را داشتند، درگیر و در نهایت کشته شد.

الانصاری در ادامه همین فایل اعلام کرد که اعضای تحریر الشام ابو عمر المهاجر، سخنگوی سابق داعش را همراه با گروه دیگری از اعضای آن بازداشت کردند. همچنین سخنگوی داعش گفت که ابو حفص الهاشمی القرشی به جای القرشی تعیین و پنجمین سرکرده داعش شد.

گروه تروریستی داعش مشخص نکرد که سرکرده‌اش چه زمانی و در چه منطقه‌ای به قتل رسید اما باور این است که القرشی اوایل مه گذشته در عملیات سرویس اطلاعات ترکیه و در جریان درگیری با گروه‌هایی از نیروهای موسوم به ارتش "ملی" سوریه در منطقه جندیرس در منطقه عفرین واقع در حومه شمال غربی حلب کشته شد.

القرشی سومین سرکرده داعش بود که در شمال غرب سوریه به هلاکت رسید. ابوبکر البغدادی، اولین سرکرده آنها اکتبر ۲۰۱۹ در عملیات نیروهای آمریکایی کشته شد و ابو ابراهیم القرشی، دومین آنها فوریه ۲۰۲۲ در عملیات مشابه دیگری به هلاکت رسید. هر دوی آنها در شمال غرب سوریه و در مناطق واقع در کنترل هیات تحریر الشام یا در مناطقی که آنها نفوذ امنیتی دارند، کشته شدند.

داعش سال ۲۰۲۲ خبر کشته شدن ابوالحسن الهاشمی القرشی را بدون اشاره به محل و تاریخ آن اعلام کرد اما ارتش آمریکا گزارش داد که او اواسط اکتبر همان سال به دست نیروهای موسوم به "ارتش آزاد سوریه" در درعا واقع در جنوب سوریه کشته شد.

نکته این است که هر چهار سرکرده از ترس اینکه به اسارت درآیند، خود را با بمب‌های دست‌ساز منفجر کردند تا از افشای اسرار تشکیلات جلوگیری کند اما پسرفت داعش از ابتدای سال ۲۰۱۶ آغاز شد و قدرت آن در ابتدای سال ۲۰۱۹ با از دست دادن کنترل شهرک الباغوز، آخرین پایگاهش در شرق سوریه کاهش پیدا کرد و از آن زمان با گروهک‌های پنهان خود گهگاه حملاتی را در صحرای سوریه و اطراف آن انجام می‌دهد.

عباس شریفه، پژوهشگر مسایل گروه‌های افراطی در گفتگو با العربی الجدید دلایل مختلفی را برای پنهان شدن سرکرده‌های داعش در شمال غرب سوریه برشمرد و گفت: شمال غرب سوریه منطقه آوارگی و پناهندگی است و این مساله به سرکرده‌های داعش این امکان را می‌دهد که در داخل جامعه بومی آن پنهان شوند. داعش گروه‌ها و گروهک‌های مخفی را برای فعالیت علیه هیات تحریر الشام و ارتش "ملی" سوریه در شمال این کشور و نیز در داخل خاک ترکیه آماده کرده و این منطقه دچار شرایط امنیتی شکننده‌ای است و همین امر مانع از شناسایی آنها توسط دستگاه‌های امنیتی می‌شود.

شریفه اظهار کرد: شمال سوریه پایگاه پشتیبانی لجستیک داعش محسوب می‌شود. شبکه‌ها و صرافی‌هایی که تحت نظر داعش فعالیت نمی‌کنند، اجازه می‌دهند که داعش از آنها حواله و پشتیبانی دریافت کند. شمال غرب سوریه بازار سیاه اسلحه است و داعش نیز به خرید اسلحه از آن نیاز دارد. سرکرده‌های داعش تلاش می‌کنند در شمال سوریه مخفی بمانند چراکه منطقه عملیات روسیه است و این یعنی داعش از رصد آمریکا دور است.

طی سال‌های گذشته تعدادی از فرماندهان ارشد داعش و تشکل‌های وابسته به آن در شمال غرب سوریه کشته شدند که مهمترین آنها ماهر العقال است. او در حالی که با یک دستگاه موتورسیکلت در نزدیکی منطقه جندیرس از توابع منطقه عفرین در حومه شمالی حلب سوریه در حرکت بود، با حمله یک پهپاد آمریکایی کشته شد.

ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا عملیات‌های هلی‌برن متعددی را در شمال سوریه علیه سران داعش انجام داد که آخرین آنها در آوریل گذشته بود. فرماندهی مرکزی آمریکا در آن زمان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که یک دستگاه بالگرد یکی از سران برجسته داعش را در شمال سوریه هدف قرار داد، او مسؤول برنامه‌ریزی حملات تروریستی در خاورمیانه و اروپا بود.

ائتلاف ضد داعش اواسط سال گذشته عملیات هلی‌برنی را در حومه جرابلس در شمال شرق حلب اجرا کرد که طی آن یک نفر بازداشت شد. این ائتلاف با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که او سازنده بمب و مین بود و مهارت بالایی داشت و به یکی از فرماندهان بزرگ داعش در سوریه تبدیل شده بود.

یاسین جمول، پژوهشگر نیز به العربی الجدید گفت: سران داعش در هیچ نقطه‌ای در شمال سوریه نیستند بلکه در مناطق کنترل هیات تحریر الشام حضور دارند.

جمول درباره دلایل حضور این سرکرده‌ها در شمال غرب سوریه گفت: متاسفانه این منطقه ملتهب است و تشکیلات افراطی تنها در مناطق درگیری و پر تنش فعالیت می‌کنند چراکه این فضا برای رشد و گسترش آنها مناسب‌تر است.

این پژوهشگر افزود: مناطق تحت کنترل هیات تحریر الشام در شمال غرب سوریه امن‌ترین منطقه برای آنها (فرماندهان داعش) است. داعش و النصره در گذشته با هم بودند و از یک جا متولد شدند و فرماندهان داعش از نارضایتی سرچشمه اصلی‌شان از تحولات پراگماتیسم متعدد ابو محمد الجولانی (سرکرده تحریر الشام) در راستای تامین امنیت کسانی استفاده می‌کنند که حتی از داخل هیات تحریر الشام نیز مورد حمایت هستند.

او در پایان نیز تاکید کرد که فرماندهان تحریر الشام از حضور برخی از فرماندهان داعش در مناطق تحت کنترل خود آگاه هستند و روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، انتشار خبر هر یک از آنها تنها برای به دست آوردن امتیاز است چراکه محل اختفای آنها از قبل مشخص بوده است.