| |
قاچاق و صید بی رویه، آلودگی آب دریا ورود انواع فاضلاب‌ها و آلاینده موجب شده تا نسل ماهیان خاویاری در بزرگترین دریاچه بسته جهان در معرض خطر جدی قرار گیرد.
به گزارش مهر، آمارها بیانگر آن است که نسل بسیاری از گونه‌های ماهیان خاویاری در دریای خزر به مخاطره افتاده و زنگ انقراض این گونه‌های ارزشمند و حیاتی طنین انداز شده است.
نبود قانون مناسب برای تعیین میزان صید، برداشت بی رویه از ذخایر موجب شده تا نگرانی‌ها درباره حفظ گونه‌های ارزشمند ماهیان در دریای خزر بیشتر شود که برای جلوگیری از این فرایند به تعامل، همکاری جدی و ایجاد راهکارهای اصولی و عملی نیاز است.
همچنین ورود سالانه پنج میلیون تن مواد آلاینده از استان‌های شمالی ایران به دریای خزر، زنگ خطر ناشی از مرگ تدریجی ذخایر این دریا را به صدا درآورده و تداوم روند آلودگی، این دریا را به زباله دانی در آینده تبدیل می‌کند.
این در حالی است که دریای خزر به عنوان بزرگترین منبع ماهیان خاویاری دنیا، 90 درصد خاویار جهان را تامین می کند ولی استحصال خاویار در سال گذشته در آن کمتر از10 تن بود در حالیکه دهه 60 میزان استحصال خاویار در کشور بیشتر از 200 تن در سال بوده است.
پنج گونه ماهی خاویار شامل تاس ماهی ایرانی یا "قره برون"، تاس ماهی روسی یا "چالباش"، فیل ماهی یا "بلوگا"، اوزون برون یا "سوروگا" و"شیپ" یا تاس ماهی شکم برهنه در دریای خزر زیست می کنند.
یک کارشناس ارشد و محقق شیلاتی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: اختلال در تکثیر طبیعی ماهیان اقتصادی دریای خزر توسط عوامل غیرمجاز در سطح استان، هجوم ساحل نشینان رودخانه‌ها و خلل در تکثیر طبیعی و صید غیرمجاز آنان از خطرات اساسی بوده که ذخایر دریای خزر را تهدید می کند.
علی جعفری، علل اساسی در تغییر ذخایر دریای خزر را عوامل قاچاق ماهیان خاویاری با داشتن تجهیزات پیشرفته از جمله قایق‌های تندرو 200 و 400 عنوان کرد و افزود: صید بی رویه، قاچاق خاویار، عدم رعایت صید، عدم بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر و افزایش آلودگی آب دریا در اثر فاضلاب کشورهای همسایه ایران از دلایل عمده خطر انقراض این گونه ماهیان است.
وی خاطرنشان کرد: تولید هرچه بیشتر بچه ماهیان خاویاری و رهاسازی آنها در دریا، تبدیل سریع صیدگاه‌ها به ایستگاه‌های پرورش ماهی خاویاری با استفاده از آب دریا از جمله طرحها برای حفظ این ذخایر است و امیدواریم با انجام فعالیتهای بازسازی ذخایر و حفاظت از منابع آبزی پروری به خصوص ماهیان خاویاری این سهمیه را حفظ کنیم
این محقق با اشاره به بالا بودن میزان آلودگی نفتی دریای خزر و تهدید ماهیان خاویاری این دریا اظهارداشت: این آلودگی‌ها اغلب از سوی کشورهای همسایه ایران صورت می گیرد که متاسفانه علاوه بر این به جز ایران فعالیتهای صید و صیادی در مسیر جریان قانونی از این دریا کمتر مورد توجه قرار گرفته می شود.
کارشناس ارشد مسائل شیلاتی یا اشاره به تاکید سازمان شیلات ایران بر اصلاح قوانین مرتبط با صید غیر مجاز، تصریح کرد: اصلاح قوانین درارتباط با صید غیر مجاز به خصوص برای ماهیان خاویاری و خاویار باید دنبال و محقق شود که در این راستا ایجاد تعامل با مقامات قضایی در بخش برخورد با صیادان حرفه ای غیر مجاز در دستور کار قرار گرفته است.
جعفری، تغییر کلمه صید غیر مجاز به صید قاچاق را به نفع دولت خواند و گفت: در شرایط کنونی خشکسالی و نیز پوشش مسیر رودخانه‌ها با سدها سبب شده تا امر طبیعی تخم ریزی ماهیان صورت نگیرید، این در حالیست که استحصال خاویار در حدود 15 سال گذشته بیش از 250 تا 300 تن بوده ، ولی امروزه به مرز10 تن رسیده است.
وی با اعلام اینکه تا 30 سال آینده میزان ذخائر نفت کاهش پیدا خواهد کرد، گفت: هر یک کیلو ماهی خاویار می تواند جای 30 تا 40 بشکه نفت را بگیرد.
مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان گفت: ماهیان خاویاری هم به لحاظ قدمت و هم از نظر قیمت نسبت به سایر گونه‌های آبزی دارای ارزش و اهمیت بیشتری هستند، بنابراین باید در حفظ این منابع دریایی تلاش بیشتری صورت گیرد.
سیدمصطفی عقیلی نژاد افزود: ذخایر آبزیان از مواهب الهی بوده و در اشتغال و تامین معاش نقش بسیارزیادی دارد و برای حفظ این ذخایر باید مدیریت و برنامه ریزی شود.
وی اظهار داشت: باید یک تعامل منطقی بین این کشورها درباره جلوگیری از صید غیرمجاز و استفاده بهینه از منابع آبزیان صورت گیرد، زیرا ورود انواع آلاینده‌ها و صید غیرمجاز، نسل برخی گونه‌های آبزیان دریای خزر از جمله ماهیان خاویاری را به مخاطره انداخته است.
مدیر امور ماهیان خاویاری گلستان گفت: به رغم مشکلات موجود، این استان رتبه اول تولید و استحصال خاویار در کشور را برعهده دارد ولی صید غیرمجاز و کاهش ذخایر ماهیان خاویاری از جمله دلایل کاهش تولید و استحصال خاویار در منطقه است که باید در این زمینه برنامه ریزی شود.
عقیلی‌نژاد بیان داشت: با فروپاشی شوروی سابق صید غیرقانونی ذخایر آبزیان در دریای خزر شدت یافته و اکنون نسل برخی گونه‌های ارزشمند در حال انقراض است و برای صیانت و حفظ ذخایر و منایع آبزی و جلوگیری از انقراض نسل برخی گونه‌ها نیازمند عزم جدی ملی و بین المللی کشورهای حاشیه دریای خزر هستییم.
به هر روی برای حفاظت از گونه‌های ارزشمند دریای خزر نیازمند عزم ملی، برنامه مدون اصولی و تدبیر کلان نگر است.
114 گونه، 63 زیرگونه و 14 نژاد از کمیاب ترین ماهیان جهان در دریای خزر زیست و زادآوری می کنند که پنج گونه مهم ماهیان خاویاری نظیر فیل ماهی" یا "بلوگا، " قره برون" یا " تاسماهی چالباش" ، چالباش یا " تاسماهی روس "، دراکول یا " ازون برون" در آبهای دریای خزر از جمله سواحل استان گلستان از اهمیت و شهرت جهانی برخوردار است.
