خشکسالی بزرگی که به کشاورزی و صنعت آسیب دیده این کشور زیان‌های جدیدی وارد کرده است. اما در این میان تنها گروهی که به واسطه این بلای طبیعی توانسته‌اند به کشفیات جدیدی دست پیدا کنند باستان‌شناسان هستند.
با پایین رفتن آب فرات دیوارهایی سنگی پدیدار شده‌اند
به گزارش رادیو NPR (رادیو عمومی آمریکا) از عراق، خشکسالی باعث بیرون آمدن آثاری باستانی از دوره‌های مختلف شده است. در همین حال کانون پژوهش‌های ایران باستان در لندن احتمال داده است که آثار دوران ساسانی نیز در میان این آثار تازه کشف شده موجود باشد.
عقب رفتن و کاهش آب رودخانه فرات در بخش‌هایی باعث شده است تا ساختارهایی سنگی و باستانی از زیر آب بیرون بیایند که بسیاری از آن‌ها تا به حال ناشناخته مانده بودند. بنابر اظهارات علی الکبیسی، مدیر اداره باستان‌شناسی استان «انبار» در عراق، خشکسالی فرصتی کاملاً جدید را در اختیار باستان‌شناسان قرار داده است.
قبرهای صخره‌ای که از زیر آب بیرون آمده‌اند
به اعتقاد این باستان‌شناس عراقی، نخستین نشانه‌های تمدن باید جایی در استان انبار و در نزدیکی رودخانه فرات باشد. او می‌گوید تاکنون پنداشته می‌شد که این بخش از استان «انبار» تنها یک منطقه بیابانی و کم اهمیت از نظر تاریخی است اما اکنون با این آثار جدید مشخص شده است که «انبار» یکی از مهم‌ترین نقاط باستانی عراق و نقطه‌ای است که نخستین سکونت‌گاه‌ها در آن بوده‌اند.
از اواسط سال‌های ۱۹۸۰ میلادی، دولت صدام حسین، رییس جمهور سابق عراق سدی را در این منطقه روی رودخانه فرات ایجاد کرد که در نتیجه آن دشتی به طول ۱۲۰ مایل در نزدیکی مرز عراق با سوریه به زیر آب فرو رفت. اما از تابستان گذشته تاکنون بخشی بزرگی از این منبع و ذخیر‌گاه آبی بزرگ تحلیل رفته و کوچک شده است.
بنابر گفته الکبیسی، پیش از غرق شدن این منطقه بزرگ، بخش‌هایی از حدود ۱۲۰محوطه باستانی مورد حفاری قرار گرفته بودند. محوطه‌های باستانی این منطقه دارای آثاری از دوره‌های مختلف تاریخی از ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح تا زمان سومریان، دوران رمی‌ها و ساسانیان هستند.
همچنین سکونت‌گاه‌هایی باستانی مربوط به یهودیان نیز در این منطقه به زیر آب فرو رفته بودند.
اکنون به دلیل پایین رفتن آب باستان‌شناسان برای اولین بار قادر به دسترسی به مکان‌هایی شده‌اند که تا پیش از این شناختی از آن‌ها نداشتند. به عنوان مثال چندین ردیف از قبرهای صخره‌ای مربوطه به دوران پیش از مسیحیت در این منطقه کشف شده است.
این صخره بزرگ و مقبره‌های کنده شده درون آن گرچه به دلیل غرق شدن در آب آسیب‌های فراوانی دیده‌اند اما هنوز دارای ارزش‌های تاریخی فراوانی هستند. همچنین در این منطقه آثاری از دیواره‌های سنگی به همراه سفال‌های خرد شده‌ای به دست آمده که احتمال داده می‌شود مسیر انتقال آب در دوران رمی‌ها و یا پارتی‌ها و ساسانی‌ها بوده باشد.
باستان‌شناسان خرده سفال‌ها را از کرانه خشک فرات جمع می‌کنند
«انبار» در عراق امروزی، از شهرها و مناطق مهم ایران در دوران ساسانی بوده که در کناره شرقی رودخانه فرات و شمال غربی تیسفون واقع شده است. انبار به دلیل آن‌که ذخیره‌گاه آذوقه و ساز و برگ سپاه ساسانی بوده در پهلوی به نام «هنبار» خوانده می‌شده است.
«انبار» به جز اهمیت فوق‌العاده‌اش از لحاظ بازرگانی و همچنین نقش مهمش در آبیاری منطقه، در خط دفاعی ایران در برابر امپراتوری رم قرار داشته است. به همین دلیل شاپور اول ساسانی شهر را بازسازی کرد و به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز دفاعی ایران درآورد و ارگ‌هایی جنگی در آن ساخت و از این رو (بنابر منابع تاریخی) آن را «پیروز شاپور» نام گذاشت.
بسیاری مورخان انبار را بعد از تیسفون، دومین شهر مهم دوران ساسانی در غرب ایران دانسته‌اند. انوشیروان نیز برای تقویت سد دفاعی ایران در مرزهای غربی و در مجاورت رم، به بازسازی پادگان‌های «انبار» پرداخته بود. اکنون همزمان با بیرون آمدن این محوطه‌های جدید باستانی از زیر آب و بعد از فرونشستن شادمانی اولیه باستان‌شناسان نگرانی‌های جدیدی در مورد حفاظت از آن‌ها در برابر غارتگران آثار باستانی بروز کرده است.
به گفته مسئولین عراقی منطقه انبار تنها ده نفر نگهبان حفاظت از آثار تاریخی دارد. منطقه‌ای که دزدان حرفه‌ای عتیقه به خوبی با گنجینه‌های پنهانش آشنایی دارند و می‌دانند چگونه می توان با حفاری غیرقانونی به جواهرات، سکه و مدارک باستانی دسترسی پیدا کرد.
با پایین‌تر رفتن آب اکنون دیوارها و تاق‌های سنگی دیگری از زیر آب کم کم سربر می‌آورند و به انتظار حضور باستان‌شناسان برای شناسایی بیشتر باقی می‌ماند، آثاری که احتمال دارد بسیاری از آن‌ها مربوط به دوران ساسانی باشد.
