صنعت خودروي ايران در ايجاد زنجيره هاي ارزش موفق بوده است

ال-90 ، هنوز هم بحث روز صنعت خودروي ايران است و نگاه هاي متفاوتي را به خود معطوف كرده است. طي سال هاي اخير انتقادات بسياري به اين قرار داد خودروسازي كشور صورت گرفته كه در اين ميان دكتر كاتوزيان ، يكي از منتقداني است كه همراه با دلايل و ديدگاههاي خود و با توجه به سابقه طولاني كه در صنعت خودروي كشور داد ، بر آن خرده گرفته است.
وي كه تحصيلات خود را در آمريكا و در رشته مهندسي مكانيك به پايان رسانده ، با فعاليت در شركت ساپكو وارد عرصه خودروسازي كشور شده و هم اكنون نماينده مجلس در كميسيون صنايع و معادن است.
با وي گفت و گويي داشته ايم كه در ادامه مي آيد :

*دنیا در شرایط کنونی به سمت ایجاد پلتفرم ها پیش می رود. با توجه به اینکه ما توان این کار را نداریم، چه رویه ای را در این خصوص صلاح می دانید؟آیا خرید پلتفرم از دیگر کشورها می تواند به این مکانیسم کمک کند؟

- البته من قبول ندارم که ما توان این کار را نداریم. پلتفرم به مجموعه ای از اجزا اطلاق می شود که شامل کفی خودرو و قوای محرکه است یا به عبارتی دگر بخشی از خودروست که دیده نمی شود. البته گاهی شاسی را به عنوان بخشی از پلتفرم مطرح می کنند که امروز دیگر به آن معنا وجود ندارد و کفی جای آن را گرفته است. ما این مجموعه را به طور کامل نداریم، در برخی قسمت ها قوی و در برخی دیگر نیز ضعیف هستیم از این رو مجموعا نمی توانیم بگوییم که در بحث پلتفرم ناتوان هستیم. به نظر من ، در بخش موتور ما پیشرفت خوبی داشته ایم. در این راه شرکت طراحی موتور ایران خودرو دستاوردهای خوبی داشته و توانسته در طراحی آن با نظارت خارجی ها موفق عمل کند به گونه ای که پس از ساخت EF7 به ساخت EF4 همت گمارده است.

اگر از دیدگاه کلان بنگریم ، خواهیم دید که شرکت مگاموتور در این زمینه توانمندی های خوبی دارد به طوری که می توان آن را الگوی خوبی از تی یر وان ( (tear-1دانست. یعنی شرکتی که توان آن را دارد یک پکیج موتور گیربکس تحویل دهد . این دستاورد بسیار بزرگی برای ماست.

ما در بخش قطعات ایمنی نیز موفق عمل کرده ایم البته در بخش فرمان قدری ضعیف هستیم. در سیستم تعلیق نیز چه از لحاظ تئوریک و چه از نظر ساخت، در کشور اقدامات خوبی صورت گرفته است. در مجموع، اگر بخواهیم روی مبحث پلتفرم کار کنیم، این توان در کشور وجود دارد. ضمن اینکه اجزای پلتفرم در دنیا به گونه ای است که از کشورهای دیگر نیز می توان آن را تهیه کرد. به طور مثال، در حال حاضر طراح "فرمان" در دنیا وجود دارد کما اینکه طراح کیسه هوا (Airbag) نیز داریم. پس اگر بخواهیم همان روندی را که در دنیا وجود دارد، در پیش گیریم، چیزی کم نخواهیم داشت.

مهم این است که مجموعه ای که به خودرو ساز تحویل داده می شود، می تواند با شناسنامه و برند(brand )او صادر شود.

*فکر می کنید پلتفرم مشترک ال 90 می تواند تجربه خوبی در این زمینه باشد؟

- عبارت پلتفرم مشترک برای تمامی صنایع کاربرد دارد یعنی چندین محصول داشته باشید که سازندگان تمامی آنها از یک ساختار مکانیکی و الکترونیکی ویژه استفاده کنند. از این رو در ساخت تلفن های همراه، کامپیوتر و ... از این روش به وفور استفاده می شود به این معنی که چند محصول متنوع اما با یک ساختار یکسان، تولید و در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. این چارچوب و ساختار معین، تنها یک مفهوم معنوی نیست بلکه مفهومی فیزیکی دارد به این معنی که این محصولات، دارای قطعات مشترک هستند. فلسفه استفاده از پلتفرم مشترک نیز کاربرد همین قطعات مشترک است. این که چه کنیم تا کیفیت خوب داشته باشیم و در عین حال با داشتن تیراژ بالا، قیمت را توجیه پذیر کنیم. به طور مثال ، در کشورها ما پژو 405، پژو پارس و سمند قطعات مشترکی دارند که به دلیل با بالا بودن تیراژ، کیفیت قابل قبولی هم دارند. پس ،ال 90 اولین پلتفرم مشترک در کشور ما نیست. اولین پلتفرم را ما در همان سه خودروی یاد شده داشتیم. بنابراین ما پیش از این هم روی این مبحث کار کرده ایم.

حال بیایید فرض کنیم ال 90 یک پلتفرم مشترک است! مشترک با چه چیز؟ ما باید چند محصول داشته باشیم که همه از پلتفرم ال 90 استفاده کنند ،بعد بگوییم پلتفرم ال 90 بین این محصولات مشترک است. اما ما چنین محصولاتی نداریم!

به نظر من ال 90 یک پلتفرم است که به ایران آمده تا ما آن را مونتاژ کنیم. پس مشترک نیست. حال ممکن است روزی وانت آن تولید شود. اما سمند و پژو پارس، دو خودرو با خصوصیات ظاهری و باطنی متفاوت هستند.

البته قرار براین بود که هریک از سه خودرو ساز بتوانند با بدنه ای جداگانه ، محصول را تولید کنند اما با شرایط موجود در قرارداد، تحقق چنین چیزی ممکن نیست و وزارت صنایع نیز همین که بتواند رنو را مجبور به اجرای الحاقیه ها کند، شاهکار کرده است. من امیدوار به مشترک شدن نیستم .در واقع معتقدم صنعتگران به ویژه خودروسازان خارجی هیچگاه برای ارتقا و پیشرفت ما نمی آیند بلکه می خواهند بازار را در اختیار گیرند و موضوع اتصال ما به بازارهای جهانی و .....افسانه است.واقعیت این است که اگر آنها قصد صادرات داشته باشند،خود قادر به این کار هستند ونیازی به تولید در ایران ندارند.

اصولا به این شرکت ها مانند پژو ،رنو ،فیات و.........نباید خوشبین بود.

آنها برای خاورمیانه و ایران به عنوان جزئی از آن ،استراتژهای بلند مدتی دارند.این ما هستیم که باید در این میان به دنبال منافع ملی خود باشیم و متاسفانه نمی دانیم چگونه؟گاهی فکر می کنیم منافع ملی ما ایجاب می کند که قردادی چون "ترکمانچای "را ببندیم . اما آنها خیلی هوشمندانه عمل می کنندو به اسم منافع مشترک ،به دنبال منافع هستند .آنها به این طریق قطعه سازان را مجبور به خرید ماشین آلات خورد می کنند ،به اسم سرمایه گذاری، زمین و....را با قیمت ارزان در کشور ما خریداری می کنند و در ازای آن به ما نقشه می دهند .من معتقدم قرداد ال 90حتی سرمایه گذاری خارجی هم نیست و بارها نیز در این خصوص انتقادات خودرا مطرح کرده ام. قطعه سازان ما همه در حال حاضر در گیر این پروژه اند اما جای خالی رنو دیده می شود.

آیا رنو سهم خود را آورده است؟سهم رنو همان نقشه های تولیدی است .البته آقایان می گویند رنو "اسکناس"هم آورده است ولی ما نه دیده ایم ،نه شمرده ایم و نه خبری در این خصوص داریم . دوستانی هم که در این باره سخن می گویند،با قدرت این موضوع را تایید نکرده اند از این رو من خود تردید دارم .زمانی می گفتند رنو 75میلیون یورو آورده است .حال ایران چه آورده است ؟

اکثر کارخانجات ما در گیر این پروژه اند و این یعنی آورده .برخی از این ش کت ها زمان آغاز به کار چون سرمایه ای نداشتند به رنو پارس مراجعه کرده اند و از طریق سازمان گسترش از بانک های مختلف وام گرفته اند از این رو اگر به این قرداد از پنجره های مختلف نگاه کنید ،جای سوالات بسیاری دارد.به همین خاطر،جای تعجب دارد که چطور چنین قراردادی امضا و بعد هم عنوان شد که این قرارداد،اولین و بزرگترین پروژه سرمایه گذاری مشترک است؟

*در زمینه پلتفرم مشترک چه تجربه های موفقی در دنیا صورت گرفته است؟

- پلتفرم های مشترک بین ژاپن و آمریکا بسیار اتفاق افتاده است.هوندا با جنرال موتورز چندین خودرو مشترک ساخته یا سوزوکی و ایسوزو با جی ام محصولات مشترکی داشته اند اما منافع هر یک از آنها به خوبی حفظ شده است ،یعنی جایی این منافع با هم گره می خورد که این نقطه ،همان نقطه اشتراک سود دو طرف است. این در حالی است که هردو طرف بازارهای خود را نیز دارند . اما قراردادهای ما به میزان زیادی یک سویه است . اقتصاددانان نیز به این نکته اذعان دارند که یکی از ارزشمندترین کالاهای هر کشور ،بازار آن است. اما متاسفانه ما بازارهای خود را به راحتی در اختیار شرکت های خارجی می گذاریم و در ازای آن "هیچ "می گیریم . اینها همه به گفته امام "ره"ناشی از مصیبت بزرگ کشورهایعنی یعنی همان نفت است.